Yol ve yolculuk kavramları üzerinden Neil Gaiman’ın romanı Odd ve Ayaz Devleri incelenecek.

Yazar: Emre Tarduş - İstanbul Bilgi Üniversitesi

Neil Gaiman Kimdir?

Neil Gaiman, İngiltere Hampshire’da 1960 yılında doğdu. Çocukluğunda, C. S. Lewis, J. R. R. Tolkien, Edgar Allan Poe, Ursula K. Le Guin gibi yazarlardan etkilendi. Yazı kariyerine, gazeteci olarak başlayan, Neil Gaiman’ın ilk tamamladığı eser, üç ay boyunca uğraştığı bir biyografidir. Koralin, Amerikan Tanrıları, İskandinav Mitolojisi, Mezarlıklar Kitabı bilinen eserleri arasındadır. Televizyon için ürettiği eserler bir yana, eleştirmenlerin ve çizgi roman sevenlerin beğenisini toplayan, Sandman de üretimleri arasındadır.

Edebiyat Eserlerinde Yolculuk

Yolculuk, Batı Edebiyatının temel eserlerinden, Odysseia, kaleme alındığından beri vazgeçilmez bir temadır. Bir edebiyat eserinde yolculuk, dışsal bir tema olabileceği gibi, içsel bir yolculuk da yazı dünyasında vazgeçilmez önemdedir. Yolculuğu, zihnimizde bir noktadan, diğer bir noktaya varış olarak konumlasak da edebiyat dünyasında yolculuk daha ziyade daireseldir. Yine de unutmamalıyız ki kahraman geri döndüğünde her şeyi bıraktığı gibi bulmaz, bunun sebebi kahramanın değişmesi ve geçen yılların etkisidir.

Odd’un Yolculuğu

Bu bölümde, Odd’un yolculuğu referans alınarak, bazı temalar incelenecek.

Yola Çıkmadan

Bir yolculuk hikâyesi, öncelikle, hangi koşullarda yola çıktığımız ve kiminle yola çıktığımız ile başlar, bu bir kural değildir ama bir alışkanlıktır. Odd, yolcu karakteri ile ilgili iyi bir örnektir, öncelikle kasabada tuhaf bir çocuk olarak görülür. Ayrıca, o bölgenin insanına, yabancı olan, İskoçya ile bağlantısı vardır. Dikkate değer bir detaysa, ona emanet edilen görevi yapacak güce sahip olmadığı düşündürülmesidir. Bu detay atlanmamalıdır çünkü dışsal bir tehditti yok etmesi istenen kahraman, çoğu zaman bunu yapacak güce sahip değil gibi görünür. Örneğin, Hobbit adlı romanın kahramanı Bilbo Baggins, hikâyenin başında, ona verilen, hırsızlık görevi hakkında, en ufak bir fikri olmayan, dahası yolcuklardan da nefret eden biri olarak tanıtılır.

Yolculuğu Başlatan

Bir yolculuk için önceki alt başlıkta bahsettiğimiz gibi hazırlayıcı koşullar vardır fakat görünür bir nedene de ihtiyaç vardır. Bu görünür neden, Odd’un tilki, kartal ve ayı ile karşılaşmasıdır. Bu durumun tetikleyici olmasının nedeni, her ne kadar bu hayvanlardan gelen talep gibi görünse de söylediklerinden ziyade bir şey söyleyebilmeleri önemlidir. Bu durumun sebebi ise doğayla ilgili ne bir hayvanın ne de bitkinin insan dilini konuşamayacağı ön koşuludur. Bu ön koşul, bizi, nasıl sorusuna götürüyor. Sorunun cevabı ise oldukça basit, formlar üzerinde iktidar sahibi bir varlık, hile ile kendisinden güçlü olan üç varlığı, tabiatlarına göre hayvanlara dönüştürmüştür. Aslında, bu dönüşüm, dönüşüm hiyerarşisi içinde bir tabudur ama bu yazının imkânları içinde buraya değinmeyeceğiz. Bu dönüşüm, bir yolculuk başlangıcına da neden olmuştur çünkü aslen doğaya aykırıdır. Odd’un, kahraman olarak seçilişi ise oldukça pratik nedenlere dayanmaktadır, bu üç hayvanla aynı anda, aynı yerde olması ve yolculuğa hazır olması.

Macera

Yolculuk eserlerinde, macera bölümü, genellikle kahramanın içsel yolculuğu ile ilgilidir, bu nedenle bu tarz eserlerde macera kısmı ana yol ile alakasız gibi görünür fakat kahramanın yolundan sapması veya yolu uzatması genel anlamda yolculuğun sonuna hizmet eder. Hatta, Odd’un yolculuğunda bu öğe olmasa da kimi zaman yola beraber çıkan yolcuların, birbirine güveni test edilir. Macera, kısmının unutulmaması gereken bir bölümü ise yolculuğun hangi şartlarda tamamlanabileceğinin ortaya çıkmasıdır. Örneğin Odd’un görevini bitirme şartı, Asgard’a ulaşımı sağlamasıdır.

Bilmece ve Son

Yolculuğun, başarı ile sonuçlanması için sembol iyi bir araçtır çünkü güçlü bir sanat eserinde, mutlaka, okurun düşüncelerini tetikleyecek boşluklar olmalıdır. Odd, işgalci devi uzaklaştırmayı böyle bir sembolle başarır. Odd, eve döndüğündeyse, zamanın beklediğinden hızlı aktığına şahit olur. Bu durum, aslında yolculuğun tabiatı ile ilgilidir. Başlangıçta belirttiğimiz gibi, yolculuk başladığı yerde biter ama geri dönülen ev eski tabiatından sıyrılmış yeni bir yer olmuştur.

Değerlendirme

Bu yazıda da bahsedildiği gibi, edebiyat yolculuklarının tabiatları birbirine benzerdir fakat bu durum, her yolculuğun kendine has olduğu gerçeğini değiştirmez. Bu nedenle hala yolculuk eserleri okunmakta ve yazılmaktadır.

Fotoğraf Kaynakları

1. Neil Gaiman

2. Odd ve Ayaz Devleri (Diğer Kapak)

Yazılı Kaynaklar

1. Odd ve Ayaz Devleri

2. Hobbit

3. Neil Gaiman Biyografi