Yazar: Duygu Onay-Marmara Üniversitesi

Melankoli, kader ve özlem duygusuyla aşılanmış bir müzik türü olan Fado, Portekiz’in Lizbon kentinde 1820’lere kadar uzanan, ancak muhtemelen çok daha eski kökene dayanan bir müzik türü. Bazıları kökenlerinin ya da etkilerini bir arkadaşının Orta Çağ şarkısına, eski Mağribi etkisine ve denizde yüzen Afrikalıların tezahüratlarına kadar izler, ancak hiçbir teori kesin değil. 

Fado Enstrumanları nelerdir?

• Genellikle bir veya iki adet 12 telli gitar,
• Bir veya iki adet viola (bir tür gitar)
• ve bazen küçük bir 8 telli bas eşliğinde söylenen Fado’ya UNESCO, 2011 yılında şehri ve ülkeyi simgeleye bir kentsel Lizbon şarkısı olarak Dünya Mirası Statüsü verdi.

 Amália Rodrigues-Canzone per te

Portekiz Gitarı

Portekiz gitarı iki telli altı şeritte dizilmiş on iki çelik bir yaylı çalgı. Hala Preston tuneri kullanan birkaç müzik enstrümanından biri. Fado müzik türü ile ilişkilidir.

İki farklı Portekiz gitarı var: Lizbon ve Coimbra. Arasındaki farklar ise ölçek uzunluğu (Lizbon gitarlarında 445 mm serbest dize uzunluğu ve Coimbra gitarlarında 470 mm), vücut ölçüleri ve diğer ince yapı detayları. Genel olarak, Coimbra modeli Lizbon modelinden daha basit bir yapıya sahiptir. 

Alfredo Marceneiro- A Casa da Mariquinhas

Fado Çeşitleri

Lizbon ve Coimbra kentleri olmak üzere iki ana Fado çeşidi vardır. Lizbon tarzı Amália Rodrigues’in statüsüyle birlikte daha iyi bilinir. Coimbra’nınki geleneksel olarak şehrin üniversitesine bağlıdır ve tarzı Orta Çağ serenat ozanları ile bağlantılıdır. 

Lizbon Fado'su

Bir kadın tarafından söylenir ve kocası muhtemelen denizde kaybolan bir eşin acısını ve üzüntüsünü yansıtır. Duygusal, kederli ve güçlüdür.

Lizbon Fado’ya eşlik eden gitarist, geleneksel olarak vokal melodinin ikinci yarısına dayanan bir giriş yapar, daha sonra bazı teknikler ile fadista’nın ifadelerini müzikal bir çağrı ve cevapta cevaplayan kısa etkileyici ifadeler arasında değişir. Daha hızlı Fado’da gitarist, fadista’nın şarkı söylemesi üzerinde solo yapmak da dahil olmak üzere, virtüöz olarak doğaçlama yapar.

Coimbra Fado'su

Bu Fado türü Coimbra Üniversitesi’nin akademik gelenekleriyle yakından ilişkilidir ve Portekiz gitarı ve viola (bir tür gitar) ile eşlik edilerek sadece erkekler tarafında söylenir. Bu tarz Artur ve Carlos Paredes tarafından popüler hale getirildi.

Hem şarkıcılar hem de müzisyenler akademik kıyafetleri olan koyu elbise ve pelerin giyerler.Orta Çağ zamanlarının ozanlık geleneğine dayanır ve geceleri neredeyse karanlıkta ,şehir meydanlarında veya sokaklarda söylenir. En tipik mekanlar Santa Cruz Manastırı’nın Merdivenleri ve Eski Coimbra Katedrali. Ayrıca, bir kadının penceresinden önünde şarkıların yapıldığı serenatların düzenlemesi de gelenekseldir.

Lizbon Fado’nun aksine Coimbra Fado bir şarkıcının cümleleri arasındaki boşluğu kapatmaz, gitarist akustik gitarın yanında akor eşliğinde çalar. Hızlıdır ve teknik olarak daha kolaydır. Gitarist başparmağıyla aşağı doğru bir vuruş yapar ve ardından işaret parmağının başparmağın önünde kesiştiği tüm diziler boyunca yuvarlanmış bir akor izler.

Camané- Sei De Um Rio 

Amalia Rodrigues ve Modern Fado 

Fado türü, Amália Rodrigues namı diğer Fado Kraliçesi tarafından müzik dünyasının ana akımına getirildi. Kişiliği, karizması, olağanüstü bir ses tonu ve güzelliği ile Fado’nun en önemli kişiliklerinden biri oldu ve modern Fado için ana ilham kaynağı oldu. Ölümünden sonra Amália, Fransız hükümeti tarafından Legion d’Honneur da dahil olmak üzere müziği, sahne varlığı ve hayırseverlik için 40’tan fazla dekorasyon ve onur ödülü aldı. Bir devlet cenazesi verilerek kalıntıları Lizbon Ulusal Panteon’una konuldu. Bu onur ödülünü alan tek kadın kendisidir.

21.yüzyılın başından ve Amália Rodrigues’in etkisinden bu yana, bu tür müzikte yeni bir popülerlik oluştu. Modern Fado, piyano,keman,akordeon gibi yeni enstrümanlar dahil edildi. Ayrıca Fado’yu diğer popüler türlerle birleştirmeye başlandı. 

  Amália Rodrigues - Aranjuez, Mon Amour

Mariza- Chuva 

Kaynaklar

https://lisbonlisboaportugal.com/Alfama-Lisbon/fado-music-Lisbon.html

https://www.visitportugal.com/en/node/73868

https://en.wikipedia.org/wiki/Portuguese_guitar

https://en.wikipedia.org/wiki/Fado

https://portugal.com/portuguese-music/fado-soul-portuguese-music