Müzikle tedavi, çok eskilerden günümüze kadar gelmiş hatta mitolojilere konu olmuş etkili tedavi yöntemlerinden biridir.

“Kelimelerin başarısız olduğu yerde, müzik konuşur.”

-Hans Christian Andersen

Antik Yunan'da Müzikle Tedavi

Yunan mitolojisinde hekimliğin ve müziğin tanrısı olarak bilinen Apollon, lir çalarak insanları tedavi edermiş. Eski Yunanlılar müziğin insan ruhunda arındırıcı etkisi olduğuna inanırlarmış.

Geçmişe dönüp baktığımızda pek çok önemli isim müzikle tedavi yöntemini savunmuştur.

Müzik üzerine pek çok araştırma yapan ve sayıların babası olarak bilinen Pisagor, psikolojik rahatsızlıkları olan insanların belirli melodilerle tedavi edilmesini araştırmış ve müziğin insan vücudunda iyileştirici etkisi olduğunu savunmuştur. Bunun yanı sıra Frigya usulü obua ile yapılan müziğin cinsel sorunların tedavisinde de faydalı olduğunu söylemiştir.

Tıbbın babası olarak anılan Hipokrat ise tıbbın tüm yöntemlerinin faydasız kaldığı durumlarda tedavileri için hastaları ilahilerle tapınaklara götürürmüş.

Platon ise müziğin insan ruhu üzerinde rahatlatıcı etki bıraktığını belirtmiştir. Platon'un sağırlığın tedavisi için trampet kullandığı biliniyor.

Orta Çağ’da Müzikle Tedavi

Antik Yunan’dan Orta Çağ Avrupası’na geldiğimizde 15. yüzyılda tarantula cinsi örümceğin ısırmasına bağlı gelişen, bir sinir sistemi hastalığı olan tarantizm hastalığı İtalya’da müzikle tedavi edilmiştir.

Bu tip hastalar için özel besteler geliştirilmiş. Yaşadıkları korku ve ruhsal bozukluklar müzik ile tedavi edilmiştir. Tedavi altında olan hastalar müzikle bitkin düşünceye dek dans edip terleyerek derin uykuya dalmış ve iyileşmişlerdir. Kullanılan besteler daha sonra başka böcek zehirlenmelerinde de kullanılmıştır.

Saint John’s Dancers in Molenbeeck’ (1592) / Pieter Brueghel 

Türkiye ve Dünyada Müzikle Tedavi

İngiltere

Francis Bacon (1561-1626) ‘‘Sylva Sylvarum’’ adlı eserinde her gün müzik dinlemekle ruhun canlandığını ve beslendiğini belirtir. İngiliz yazar William Shakespeare, 1595’te yazdığı ‘‘Kral Richard’’ adlı eserinde müziğin ruh hastalıkları üzerindeki etkisine değiniyor.

Müzikle tedavi 1997 yılında tıbbı tamamlayıcı ve devlet tarafından onaylanan bir meslek haline geldi. Günümüzde bu alanda yaklaşık 600 pratisyen bulunmakta. Müzikle tedavi uzmanları sağlık merkezlerinde, okul ve hapishane gibi psikolojik danışmanlık gerektirecek merkezlerde çalışıyorlar. 

İngiltere'de aktif olarak müzikle tedavi hizmeti veren 6 eğitim merkezi bulunmakta. Bu merkezler:

University of York

City University of London

University of Surrey Roehampton

Anglia Polytechnic University

University of Bristol

Welsh College of Music and Drama

Fransa

Marguet (1769) ‘‘Nabzı İyi Anlamak İçin Tek Yöntem’’ adlı eserinde melankoliyi tedavi etmek için basit ve ruhu okşayan bir müzik kullanılabileceğini savunur. Marguet’ye göre müzik, sinirleri uyararak ruhu uyandırır ve tedavi gerçekleşir. Uzun süreli hastalıklarda müziğin hafif ve yumuşak ritimli olması gerekirken; ani başlayan hastalıklarda enerjik ve güçlü olmalıdır.

14. yüzyılda hastanelerde orkestralar kuruldu. Akıl hastalarının tedavilerinde kullanılan müzikle tedavi yönteminde hastalar tarafından bestelenmiş eserler de çalındı.

1707 yılında sıtma hastası olan bir besteci, on günlük tedavi sonucu iyileştirildi. Aynı zamanda ateşli hastalıklarda müziğin tedavideki yerine ait pek çok yayın bulunmakta.

Savaşlarda uzuvlarını kaybeden askerlerin fantom ağrılarıyla (fantom hissi: Kesilen uzuv hala yerindeymiş hissi. Fantom ağrısının nedeni tam olarak bilinmemekle beraber yanma ve karıncalanma hissi yaratır.) baş etmek için de müziğe başvurulduğunu yayınlardan öğrenmek mümkün.

Japonya

İlk olarak 1960’lı yıllarda Dr. Yamamatsu (psikolog), Dr. Matsui (psikiatrist), Dr. Murai (profesyonel müzisyen ve psikiyatrist) müzik terapisi uygulanmaya başladı ve müzikle tedavi yöntemine ilgi giderek arttı. Yurtdışında eğitim alan veya kendini müzikle tedavi konusunda geliştiren insanların sayısı 1980’li yıllarda oldukça arttı.

Japonya’da müzikle tedavi hizmeti bulunan dernekler;

Klinik Müzik Terapisi Derneği

Japon Müzik Terapisi Derneği (JMTA)

Letonya

1991 yılında Sovyet işgalinin bitmesi ve bağımsızlığın ilan edilmesiyle Letonya, engelli ve psikolojik rahatsızlıkları olan hastalar için psikoloji bilimi üzerine yoğunlaştı. Müzikle terapi bu dönemlerde ilgi çekmeye başladı ve 1998 yılında ilk müzikle tedavi kursu düzenlendi. 2003 yılından beri Letonya’da Uluslararası Sanat Tedavisi Konferansları veriliyor. Ayrıca başkent Riga’da Sanat Terapisi Derneği kuruldu.

Brezilya

Müzikle tedavi Brezilya'da 1970’li yıllarda önemli bir meslek haline geldi. 1972 yılında Rio de Janeiro’da “Conservatório Brasileiro de Música” ilk diplomalı müzikle tedavi kursu başlatmıştır. Günümüzde 1500 kadar mezun müzik terapisi bulunmakta.

Brezilya'da müzikle tedavi eğitimi veren üniversiteler:

Universidade Federal de Goiás (GO): Lisans ve yüksek lisans programı

Universidade Federal de Pelotas (RS): Yüksek lisans programı

Escola Superior de Teologia (RS): Lisans Programı

Türkiye

Osmanlı'da Müzikle Tedavi

Klasik Türk Müziği; Amasya, Sivas, Fatih ve Edirne darüşşifalarında tedavi amaçlı kullanıldı. Ebû Bekir Muhammed bin Zekeriyyâ er-Râzî (854-925), Farabi (870-950), İbn-i Sina (980-1037), Hekimbaşı Gevrekzade Hafız Hasan Efendi (1727-1801) gibi önemli kişilerin müzikle tedavi konusunda yazdıkları yazılar günümüze kadar ulaşabildi.

Klasik Türk Müziği makamlarının hastalıklar üzerinde yarattığı etkiler sınıflandırılmıştır. Bu hekimlere göre makamların faydalı olduğu hastalıklar ve etkili oldukları zamanlar kısaca şöyledir;

Rast Makamı: Felçin tedavisinde kullanılır. İnsana neşe ve huzur duygusu verir. Beyin üzerine etkilidir. Düşük nabzın yükselmesine neden olur. Heyecanı arttırır. Uyumayı engeller, iç huzuru ve rahatlık verir.

Rehavi Makamı: Baş ağrısına ve doğuma faydalıdır. Akıl hastalıklarında kullanılır.

Zirgüle Makamı: Kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Uyku hali verir. Menenjit ve beyin hastalıklarına etkilidir. Mide ve karaciğeri rahatlatır. Ruh hastalıklarının tedavisinde etkilidir.

Hüseynî Makamı: Barış, sakinlik ve rahatlık hissi verir. Güzellik, iyilik, sessizlik ve rahatlık verir. Güven ve kararlılık duygusu aşılar. Karaciğer, kalp ve mideye iyi gelir. Otizm ve spastiklikde kullanılır.

Saba Makamı: Cesaret ve kuvvet verir. Kalp ve ayak ağrılarına etkilidir. Gülme, sevinç ve kahramanlık duyguları verir. Cesaret, kuvvet ve genel rahatlık verir. Kalbe iyi gelir. Ruhsal hastalıkların iyileştirilmesinde kullanılır.

Uşşak Makamı: Öğlen vakti etkilidir. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir. Derin aşk ve mistik duyguların ifade aracıdır. Uyku ve istirahat için faydalıdır, gevşeme hissi verir.

Hicaz Makamı: Tevazu, yani alçakgönüllülük verir. İdrar zorluğuna iyi gelir, cinsel yönden uyarıcıdır. Düşük nabız atışını yükseltir.

İsfahan Makamı: Zihni açar, zekâyı artırır, anıları tazeler. Hareket kabiliyeti ve güven hissi verir.

Irak Makamı: Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarında kullanılır. Düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korkuyu giderir.

Buselik Makamı: Güç, kuvvet ve barış duygusu verir. Bel, bacak ağrılarında ve akıl hastalıklarında kullanılır.

Büzürk Makamı: Güç kazandırır. Beyin hasarı ile ortaya çıkan şiddetli rahatsızlıklarda kullanılır.

Neva Makamı: Üzüntüyü giderir. Kötü fikirleri kovar, cesaret ve yiğitlik duygusu uyandırır. Kuvvet ve kahramanlık duygularını meydana getirir. Akıl hastalıklarının tedavisinde ve ergenlik çağındaki kız çocuklarının rahatsızlıklarında kullanılır.

Acemaşiran Makamı: Vücudun dengesine yardım eder. Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Durgun düşünce ve duyguları canlandırır. Ağrıyı hafifletir. Lezzet verir ve gevşemeye yardımcı olur.

Zirefkend Makamı: Eklem ağrıları için faydalıdır. Uyku zamanı etkili olur. Akıl hastalıklarının tedavisinde etkilidir. Ruhsal rahatlama aracı olarak kullanılır.

Ülkemizde müzikle tedavi konusunda akademik eğitim veren herhangi bir kurum ne yazık ki bulunmuyor fakat bilimsel çalışmalar mevcut. Türk Müziği ile tedavi çalışmaları yapılan merkezler;

TÜTEM 

TÜMATA (Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma Grubu)

 

Kaynaklar:

TÜRKİYE'DE VE DÜNYADA MÜZİKLE TEDAVİ UYGULAMALARI - Burçin UÇANER, Birsen ÖZTÜRK

https://www.researchgate.net/profile/Burcin_Ucaner/publication/242757017_TURKIYE'DE_VE_DUNYADA_MUZIKLE_TEDAVI_UYGULAMALARI/links/0f31753197b7fdd458000000/TUeRKIYEDE-VE-DUeNYADA-MUeZIKLE-TEDAVI-UYGULAMALARI.pdf

MÜZİKLE TEDAVİ, TARİHİ GELİŞİMİ VE UYGULAMALARI - Dr. Z. Işıl BİRKAN

https://akupunkturvetamamlayicitip.org/2018/03/d10.pdf

 

https://rewire.news/religion-dispatches/2018/08/05/in-a-time-of-irrational-fear-change-and-new-media-the-deadly-dance-plague-at-500/

www.musictherapy.org

https://www.upstate.edu/gch/patients-families/child-life/services/music.php