Netflix'te izleyici karşısına çıkalı henüz birkaç gün olmasına rağmen dünyada 111 milyon izlenmeyle en popüler film konumuna yükselmiş Don't Look Up; satir niteliğinde bir bilim kurgu-komedi filmi olarak karşımıza çıkıyor. Filmi Netflix harici sınırlı sayıda sinema salonunda izlemek de mümkün. Peki Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Meryl Streep gibi yıldız isimlerin biraraya geldiği, eleştirmenleri ve izleyenleri ikiye bölen film ne anlatıyor?   

Don't Look Up / Yukarı Bakma (2021)

Oyuncular: Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Rob Morgan, Jonah Hill, Mark Rylance, Tyler Perry, Timothée Chalamet, Ron Perlman, Ariana Grande, Scott Mescudi, Cate Blanchett, Meryl Streep

Don't Look Up Yönetmen

Yönetmen: Adam McKay

Don't Look Up Senarist

Senarist: Adam McKay

Don't Look Up Süresi

Süresi: 138 dk

Don't Look Up Müziği

Müzik: Nicholas Britell

Don't Look Up Puan

Puanı: IMDB: 7.3/10, Rotten Tomatoes: %56, Letterboxd: 3.2/5

Don't Look Up Ödülleri

Komedi ya da Müzikal Filmde En İyi Erkek Oyuncu ve Kadın Oyuncu, En İyi Komedi ya da Müzikal Film, En İyi Senaryo dallarında 4 Altın Küre adaylığı başta olmak üzere 7 ödül ve 30 adaylık.

Don't Look Up Konusu

Bir astronomun gözlem sırasında hızla Dünya'ya yaklaşan 9 km çapında bir kuyruklu yıldız görmesiyle kırmızı alarm verilir. Üç bilim insanının dünyayı uyarmak uğruna gösterdikleri çaba; onları Beyaz Saray'a, haber bültenlerine, evsizlerin arasında bir geceye, kafalarına poşet geçirilmiş bir halde FBI araçlarında oturmaya götürür. Kuyruklu yıldızın gerçek olduğuna insanları inandırmak, yok edilmesi için güce sahiplerin örgütlenmesini sağlamak; Dünya'yı ve tüm canlılığı kurtarmak için tek çaredir.

Don't Look Up Filminin Fragmanı

Don't Look Up Yönetmeni Adam McKay Kimdir?

"The Big Short" filmiyle En İyi Uyarlama Film dalında Oscar kazanmış Amerikalı yönetmen, senarist, aktör ve komedyen. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPPC) ve çıkan birçok yayından çok etkilendiğini dile getiren McKay; durumun aciliyetini konusunda insanlarla nasıl iletişim kurabileceğini düşünürken, bir arkadaşının "sanki kuyruklu bir yıldız geliyor ve kimsenin umrunda değil" demesi üzerine "Don't Look Up" filminin doğduğunu söylüyor.

Don't Look Up Oyuncular

Jennifer Lawrence  

Kuyruklu yıldızı keşfeden ve yıldıza ismi verilen astronom Kate Dibiasky

Leonardo DiCaprio

Kate'in profesörü astronom Dr. Randall Mindy

Rob Morgan

Dr. Mindy ve Dibiasky ile birlikte dünyayı uyarmaya çalışan bir diğer bilim insanı Dr. Teddy Oglethorpe

Meryl Streep

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Orlean

Cate Blanchett

Haber bülteni sunucusu Brie Evantee

Jonah Hill

Başkanın oğlu Jason Orlean

Mark Rylance

Dünyanın en zengin 3. insanı Peter Isherwell

Timothée Chalamet

Yule; "internet fenomeni Dibiasky" hayranı, evsiz bir genç

Ariana Grande ve Kid Cudi

Aşk hayatlarıyla gündemde, ünlü şakıcılar Riley Bina ve DJ Chello

Don't Look Up Neyi Anlatıyor? Ana Fikri ve Dikkat Çekmek İstedikleri

Bir Tavşanın Tüyleri

Sophie’nin dünyası kitabında şöyle bir betimleme geçer: “İnsanlar bir tavşanın tüylerinin dibindeki pirelere benzer.". Bu tavşanın tüylerinin ötesindeki dünyadan hiçbir pirenin haberi yoktur, hatta sorgulamazlar bile. Sabah olur, yemek yerler, işe giderler, eve gider, birbirilerine diğer pirelerin dedikodularını yapar, televizyon şovlarını izler ve uyurlar. Tüm bu akışın içerisinde durup tüylere doğru başını kaldıran ve o tüylerin ötesindeki dünyayı merak ederek tırmanmaya çalışan 3 grup vardır: filozoflar, bilim insanları ve bebekler. Bebekler, korkan ebeveynler tarafından tırmnamaya çaıştıkları tüylerden indirilirler. Tekrar çıkmak için ağlamaya başladıklarında susturulurlar. Unutturulurlar, korkutulurlar. Korkaklar tarafından diğer pirelerin yaptığını yapmaya alıştırılır; dipteki küçük dünyada büyütülürler, yukarıyı merak etmeyi dahi düşünmeyecek şekilde...

Size Yukarıdan Bakanlar.. Ve Korkaklar

Filozoflar ve bilim insanları ise korkaklar tarafından indirilemez; fakat düşmanlaştırılırlar, deli damgası yerler, aşağılanır ve dışlanırlar. Filmde insanlara "Yukarı Bakmayın" sloganları attıran Başkan bir konuşmasında şöyle der: “Yukarı bakmanızı istiyorlar, çünkü korkmanızı istiyorlar. Yukarı bakmanızı istiyorlar, çünkü size ‘yukarıdan bakıyorlar’. Kendilerini sizden üstün görüyorlar. Yukarı Bakma!"

Yukarı bakmak, biz pireler için her şeyden korkutucudur. Bakıp tırmanmaya başladığımız gökyüzünde bulacaklarımızdan değil, diptekilerin gazabından korkarız. Düşüncelerimizin sesini bastıran alay ve kahkahalar, bizi kıyafetlerimizden tutup çeken ailelerimiz ve çevrelerimiz, meşaleleriyle tutunduğumuz tüyü ateşe verenler, düşüş görüntülerimizi sosyal medyada eğlence niyetine paylaşmak için bekleyen zihni tıkalı kalabalıklar... Sesinizi duymayı reddedenler...

Post-Modern Dünyada Delilik

"Biz kendimize ne yaptık? Bu hale nasıl geldik? Birbirimizle iletişim kurmayı ne zaman unuttuk?" der Leonardo DiCaprio'nun karakteri.

"Her şeyi bu kadar ciddiye alma" derler, "o kadar da derin değil.”. Bize bırakılan seçenekler, isyan edip alay dalgasının yeni kurbanı olmak ya da "zevklere kaçarak" "trol kültürü"ne ayak uydurmak olur. Utandırıldığımız "derin"in; hapsolduğumuz tüyler bahçesi olduğunu, toplumun bizi gömmesine izin verdiğimiz çukur olduğunu unutarak... Derin olanın; uyuşturucu medyanın, sahte yüzlerin, kapitalizmin, paranın ve trendlerin soktuğu uykunun kendisi olduğunu farkedemeden... Çok geçmeden koca bir tiyatro sahnesi haline gelmiş dünyanın maskotu oluruz.

Hüzünle Kutlama

Fikirlerimiz, haber başlıkları altında sunulan sayılar ve istatistikler haline gelirler. Savunduğumuz değerlerimiz, "akım"lar adını alarak tişörtünü alacağımız, "kutlu olsun" ya da "destekliyorum" pozlarıyla instagrama resim atacağımız bir başka "gün"; mağazaların vitrin süsü; kapitalizmin bir başka kumbarası haline gelir. En büyük acılarımız ve yakarışlarımız popüler şarkılarla "hüzünle kutlanır."

"Her an bu kadar mutlu ve iyi görünmek zorunda değiliz." diye haykırır Dr. Mindy. Kameralar karşısına uyandırmak değil uyutmak için geçirilmiş diğer maskotlar; ses çıkarmaktan korktukları gibi, çıkarılan sesleri duymaktan da korkuyorlardır artık. Onları yöneten cebi doluların ihtiyacı; daha çok sesin çıkması değil, çıkan seslerin azaltılmasıdır.

Mutlak Sessizlik

Düşüncelerin sessizliğini dikte eden bu toplum; dünyayı, kendini varlıklarından izole ettiği başka sessizliklerle paylaşır: duyduğu tek ses yapraklardan yaptığı kıyafetinin hışırtısı ve nehrin suyu olan, evine kürek çeken kabile yerlisinin kucakladığı sessizlik; insan ayağı basmamış topraklarda yuvasına taşıyacağı yaprağı dakikalardır kesmekte olan bir karıncanın dikkatindeki sessizlik; evrende dağılmış 2 gezegenin arasından geçen karanlık boşluğu dolduran mutlak sessizlik... Birbirinden mekanlar, diller, inançlar, formlarla keskince ayrıştırılmış tüm bu varoluş; yok oluş zamanı geldiğinde evrende bir tekilliğe bürünür. Bencilliğimizde unuttuğumuz bir şey var: mutlak sessizlikten geçmekte olan bir tanecik, evrendeki başka bir taneciğe dokunduğunda; yaprağını sırtına almış karınca, çocuğuna balık uzatan yerli, sevgilisinden ayrılık mesajını alan genç, bu yazıyı okumakta olanlarımız... aynı anda... aynı tekillikte.. artık varolmayacağız. Telefonumuzun arka yüzünde yazmakta olan o rakamın, birbirine bakan 2 dev gezegenin arasındaki boşlukta süzülürken hiçbir anlamı kalmayacak.

Tanrı'nın Ellerinde

Filmde Michalengolu’nun ünlü eseri “Adem’in Yaratılışı"nın olduğu bir görüntü geçer. Bu sefer farklı olan Tanrı’nın elinde son model bir dokunmatik telefon olmasıdır. Tablo; yüzyıllar boyu farklı insanlar, tarihçiler, sanatçılar, filozoflar, biz pireler tarafından yorumlanmış. Tanrı’nın arkasında oluşan imgenin bir beyin olduğu benzetmesine getirilen yorumlardan biri Tanrı’nın insana aklı bahşettiği, bir diğeri de Tanrı'ya uzandığımızda göreceğimiz şeyin bilincimizin derinlikleri, kendi zihnimiz ta kendisi olduğudur. Peki Tanrı’nın eline yerleştirilmiş son model dokunmatik telefon; neyi resmediyor? Zihnimizi teknolojiye ve medya çılgınlığına teslim edip yeni Tanrı'mızı bir kutuda yarattığımızı mı yoksa Tanrı'nın insana uzattığının bir kutuya hapsedilmiş yeni bilincimizin olduğunu mu?..  Bu soruyu cevaplandırmak ise izleyicinin kendisine kalıyor.

Don't Look Up Müziği

Don't Look Up İzleyici Yorumları

"Aynı anda hem komik hem de umutsuz. Bu; bilime karşıt, apolitikleşen, panem et circenses (ekmek ve sirk oyunları; halkın aç bırakılıp aklının meşgul edilmesi) ve büyük özel ekonomilerle halkın her şeyinin kontrol edildiği bir dönemde ihtiyaç duyulan politik eleştiri olmuş." 10/10

"Film düzenli dağılmamıştı ama günün sonunda eğlenceliydi." 8/10

"Kahredici ve depresyona sokacak kadar etkili bir satir."  8/10

"Bütün ünlü isimleri ekranda görmek, filmin kalan her şeyini arka planda bırakıyor." 5/10

"Bir başka Netflix propagandası. Çok uzun, yavaş ve gereğinden fazla sinir bozucu kullanılmış sahnelerle dolu." 1/10

Don't Look Up Hakında Bunları Biliyor Muydunuz?

Filmin bitiminde kapanışın ortasında ve sonunda yer alan 2 ekstra sahne daha var.

Filmde adı geçen 10 km çapındaki "Chicxulub" astreoidi, 66 milyon yıl önce Meksiya'ya düşerek yaşamın %75'ini yok eden ve dinazorların sonunu getiren astreoidtir.

Jennifer Lawrence; canlandırdığı karakterinin uyuşturucu etkisinde olduğu fakat herhangi bir diyaloğunun bulunmadığı bir sahnesinde, karakterini izleyiciye geçirebilmek adına yönetmenin de izniyle “kafayı bulduğunu” söylüyor.

Ariana Grande ve Kid Cudi'nin düet yaptığı şarkı filme özel olarak yapılmış.

Filmin sonu izlediğimiz versiyonundan farklı olsaymış; Leonardo DiCaprio projeyi kabul etmeyecekmiş.

Jennifer Lawrence ve Rob Morgan'ın karakterleri bizzat aktörlerin kendisi rollerinde hayal edilerek yazılmış. Leonardo DiCaprio'nun projeye katılımı ise yönetmen için bile sürpriz olmuş.

Yukarı Bak!

NASA’nın başına geçmiş anestezist gibi, dünya liyakatsız insanların kontrolündedir. Onlardan tek beklenen "alkışlanacak" bir sözün ağızlarından çıkması, “Washington’ın her zaman bir kahramanı olacak.” sözünde belirtilen gibi tezahürat yapabilecekeleri bir "kahraman" imgesidir.

Tüm bu curcunanın, konfetilerin ve pembe bulutların altında boğulup bastırılmaya çalışanların ise verdikleri bir mücadele var. Yukarı bakma cesaretine sahip iyi bir avuç insan sayesinde ayakta kalır insanlık. Fakat toplum sömürenin, kötünün, "sandığımız kadar kötü olacak zekada olmayanların" altında eğmeye zorlandıkları başlarını kaldırmaz, vurdumduymazlık ve bencillik zincirlerini kıramazlarsa; o bir avuç insanın mücadelesi de dünyayı kurtarmaya yetmeyecek.

Özgürlük; başını kaldırıp gökyüzünü görmeye çalışmaktır, “yukarı bakma” diyen haykırışlara inat yıldızları saymaktır.

Kaynaklar

https://www.theguardian.com/film/2021/dec/13/adam-mckay-leo-sees-meryl-as-film-royalty-he-didnt-like-seeing-her-with-a-lower-back-tattoo, https://www.history.com/news/7-things-you-may-not-know-about-the-sistine-chapel, https://www.imdb.com/title/tt11286314/, https://screenrant.com/dont-look-up-jennifer-lawrence-high-marijuana-method/, https://www.imdb.com/title/tt11286314/?ref_=tt_urv, https://collider.com/leonardo-dicaprio-jennifer-lawrence-adam-mckay-dont-look-up-interview/, https://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-10297483/Leonardo-DiCaprio-hopes-Dont-Look-alter-behavior-climate-change-despite-private-jet-use.html