2021 yılında, 16 Şubat'ta aramızdan ayrılan ve zamansız bir şekilde ölümü ile karşılaştığımız Doğan Cüceloğlu'nun yaşamı, eserleri ve okunmasını önerdiği 15 kitap.

Yazar: Gülistan Düz - Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Doğan Cüceloğlu Kimdir?

Ankara Atatürk Lisesi'nde eğitim gördüğü vakitlerde, edebiyat öğretmeni Cahit Okurer'den etkilenerek, İstanbul Üniversitesi Psikoloji bölümüne kaydoldu ve mezuniyetinin ardından, Amerika'da Illinois Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı. Uzman olduğu alan ''iletişim psikolojisi'' Bu süreçte bir yandan kendini geliştirdi ve kitap yazmaya başladı. İlk kitabı ''İnsan İnsana'' bu sürecin başlangıcıdır.

Amerika'daki mesleğinden emekli olduktan sonra,  kitap yazmaya Türkiye'de devam etti. Aynı zamanda konferanslar ve seminerler düzenlemeyi sürdürdü. Uzunca bir zaman televizyonda hafta sonlarının vazgeçilmez programlarından biri olan ''Doğan Cüceloğlu ile İnsan İnsana'' programını sundu. Program 7 sezon sürdü. 1990 tarihinden beri kitaplarını Türkçe olarak yayımlatmak isteyen Cüceloğlu, Türk toplumunun duygu, düşünce ve davranış dünyasını bilimsel psikoloji bağlamında irdeleyen kitaplar yazdı.

Asıl uzmanlık alanı İletişim Psikolojisi olan Cüceloğlu, kırkın üzerinde bilimsel makale ve çok sayıda kişisel gelişim kitabı ile biliniyor.

Doğan Cüceloğlu Biyografi

1938 tarihinde Mersin'in Silifke ilçesinde dünyaya geldi. Ailenin en küçük çocuğu olarak on bir çocuklu bir ailede büyüdü. Henüz 10 yaşındayken annesini kaybetti. Silifkede'ki en iyi dereceli orta okuldan mezun olduktan sonra subaylık yapan ağabeylerinin yanına gitti ve liseyi hem Ankara'da hem de Kırklareli'nde okudu. Kırklareli Lisesi'ni bitirdi.

Her şey, lisedeki edebiyat öğretmeninin ne olmak istiyorsun sorusu ile başladı ve mühendis olmak istediğinden bahsetti. Hocası da bilim adamı olmayı neden düşünmüyorsun diye sordu ve ardından İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü'ne kayıt olarak, kariyerinin ilk adımlarını attı.

Doğan Cüceloğlu Hayatı

Annesini çok küçük yaşta kaybetmesi, o günden sonra hayatın onun için daha zor ve acımasız olduğunun bir göstergesi oldu. Kırklareli Lisesi'nde okurken ilk aşk şiirini yazdu. Liseyi Ankara ve Kırklareli'nde okumasına rağmen, üniversite eğitimine İstanbul'da başlayıp, ABD'de doktorasını tamamladı. Türkiye'ye döndükten sonra Boğaziçi ve Hacettepe Üniversitesi'nde çalışmalar yaptı. Berkeley'deki California Üniversitesi'nde ziyaretçi öğretim görevlisi olarak bir sene çalıştı. Tüm bu süreç içinde kendini sürekli okumaya ve geliştirmeye adadı ve yaşamı boyunca bunları gerek kitapları, gerekse akademik makaleleri ve televizyon programları aracılığı ile bizlere aktardı.

Amerika'da doktora öğrencisi olduğu sırada, kendi gibi doktora öğrencisi olan Emily ile tanışıp evlendi. Bu evlilik 11 sene devam etti ve evlilikten Elif, Timur ve Ayşen isimlerinde üç çocukları oldu. Silifke'de kendisine öğretilen ve doğup büyüdüğü kültüre göre eş, baba, evlilik gibi kavramları uygulamaya çalışan Cüceloğlu, Amerika'nın California eyaletinde büyümüş ve feminist bir yaşam tarzı ile yetişen eşi ile arasında anlaşmazlıklar yaşadı. Evlendiği zaman evliliğin ne olduğunu bile bilmediğinden bahsediyordu. Sonuç olarak iki tarafın da bu evlilikten çok yara aldığını ve boşanmaya karar verdiklerini anlattı. Ama onu en çok üzen şey ise, çocuklarından ayrı dört yıl yaşamak zorunda kalması olmuş. İkinci evliliğini, İzmirli terapist Yıldız Cüceloğlu ile yaptı.

Vefatı

Doğan Cüceloğlu 16 Şubat 2021 tarihinde evinde ölü bulundu. Zamansız ölümü ile sevenlerini ve yakınlarını yasa boğan ünlü psikolog, aynı zamanda ölüm sebebi ile merak uyandırdı ve sebebi araştırılmaya başlandı. Yapılan ilk incelemelerde düşme sonucu olduğu söylendi. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından ölümüne ilişkin soruşturma açılırken, Adli Tıp raporunda da ''aort yırtılması'' nedeni ile hayatını kaybettiği tespit edildi.

Çalışmaları

Bilimsel psikolojiye ağırlık vererek bu alanda isminden söz ettiren Cüceloğlu, Türk toplumundaki insanların duygu, düşünce ve davranış dünyasını bilimsel bir şekilde ele almıştır. Kırkın üzerinde İngilizce ve Türkçe bilimsel makale yazdı. 1990 senesinden bu yana Türkçe kitaplar yazmaya özen gösterdi. 1996 tarihinden sonra Türkiye'de üniversite öğrencilerine, ebeveynlere, iş adamlarına ve öğretmenlere yönelik seminer, konferans ve atölye çalışmaları düzenledi. Bugün yaklaşık 20 adet kitabı bulunuyor.

Doğan Cüceloğlu, 3 Mart 2017 tarihinde Üsküdar Üniversitesi'nin düzenlemiş olduğu Yüksek İnsani Değer Ödülleri töreninde aynı isimli ödülün sahibi olmaya hak kazanmıştı. Aynı zamanda 2000 senesinde TÜBİTAK'ta ''Temiz Aile, Temiz Gelecek'' isimli sosyal sorumluluk projesi adı altında ''Doğan Cüceloğlu ile Aile Sohbetleri'' programı sayesinde ödül almaya layık görülen isimlerden biri oldu.

Doğan Cüceloğlu Kitapları

Ünlü yazar ve psikoloğun yaklaşık yirmi adet kitabı var. Bu kitapları 91 yılından itibaren vefatına kadar yazmayı sürdürmüştü. İlk kitabı 1991 senesinde piyasaya sürülen ''İnsan İnsana''. Son kitapları ise 2021 tarihinde yayınlanan ''Var mısın'' ve ''Geliştiren Anne-baba''dır. 

Yazarın en bilinen ve en çok okunan kitapları; İnsan İnsana, İçimizdeki Çocuk, Savaşçı, Gerçek Özgürlük, İletişim Donanımları, Başarıya Götüren Aile, Var Mısın? kitaplarıdır.

Kronolojik olarak sıralayacak olursak;

Var Mısın? Kitabı kısaca

Ünlü psikolog ve yazar Cüceloğlu bu kitabında sadece psikolojiye değil, insanın yaşamına değinen ve insana dair her hikayeden anlam çıkarabilen niteliği ile bu toprakların en değerli üstadlarından biri. 80 yıllık yaşamında başına gelen mutlulukları, üzüntüleri, sevinçleri, düş kırıklıklarını en samimi şekilde okuyucuya aktarıyor. O da hemen hemen herkes gibi hayatla savaşıyor, mücadele ediyor ve öğreniyor. Öğrendiklerini de pek çok sorunun cevabı niteliğinde bu kitapla bizlere sunuyor.

Kitap, yaşam yolculuğumuzda nasıl bir yol izlememiz gerektiğinden hayatı anlamlı ve değerli kılmaya kadar pek çok konuya değiniyor. Var mısın?, spiker Deniz Bayramoğlu ile sohbetlerinden oluşuyor ve "zoruklarla mücadele ederek içindeki gücü bulmaya var mısın?" diye soruyor.

Savaşçı

Cüceloğlu 1999 yılında piyasaya çıkan bu kitabında, sınıf öğretmenliği mesleğini sürdüren Arif Bey'in katıldığı bir yazarın konferansı sonrası ona ulaşma ve ondan yardım isteme çabası ile başlayan bir serüveni konu alıyor. İdeal olarak yazarlık seçiminin çevresi tarafından küçümsenmesi ve bu yüzden beğenilmemesinden dolayı yaşadığı psikolojik problemlere çözüm bulmaya çalışıyor. Bu seçimi sevgilisinden ayrılmasına, ailesi tarafından el üstünde tutulmaması üzerine bu seçimin acaba doğru değil mi, ikilemine düşmesi ile yazarın, Arif beyin arayışlarına, niyetlerine, düşüncelerine, geleceğine, güç ve sorumluluk bilincine dair Arif beye yol gösterdiğine tanıklık ediyoruz. Kitabın ana teması ise; yaşamımız boyunca ''çevremiz ne der'' düşüncesinden çok kendi benliğimizin ve isteklerimizin farkına varmamız gerektiğidir.

İçimizdeki Çocuk

Bireyin içindeki çocuğu oluşturan ilk etmen ailedir. Nasıl bir çocuk yetiştirdiğimiz nasıl bir ailede büyüdüğümüzün göstergesi. Kurallar aslında baskıcı ya da sağlıksız ailelerde olmaz sadece. Sağlıklı bir ailede de kurallar vardır ve o kurallar ile sınırlarımızı, karakterimizi ve benliğimizi oluştururuz. Aslında kapsamlı olarak incelediğimizde sağlıksız ailelerde kuralların bir dili varmış gibi gözükse bile yoktur. Çocuk sınırsız büyütüldüğü için daima uç noktalarda yaşar ve bu da sağlıksız bir birey olmasına, özgüvensiz yetişerek çevresi tarafından beğeni ve onay ihtiyacı hissetmesine sebep olur. Yani aile insanın aynasıdır. Bireyin utanma duygusu vardır ve bu aslında sağlıklı bir şeydir. Ancak kimisi bu durumu kabullenip atlatabilirken kimisi ise derinlerdeki bu utanç duygusunu üzerine toprak atarak yok etmeye çalışır. Kitapta kişinin kendisine objektif olarak bakabilmesi için çok sayıda anket ve test hazırlanmış. Ama bu testlerde öyle sorular var ki, kendinizi iki şık arasında kalmaktan alıkoyamıyorsunuz. 

Kitabın ana teması ise; içimizdeki çocuğun şekillenmesini kontrol edemesekte, bizi etkileyecek olan dış unsurları kontrol edebilir, onlara bir şekilde hükmedebiliriz. Hala hiçbir şey için geç değil. Artılarımızı ve eksilerimizi en iyi şekilde biz bulup belirleyebiliriz. İşte o zaman bu savaşın galibi olmamız an meselesi. 

Doğan Cüceloğlu'nun Okunmasını Önerdiği Kitaplar

Türk toplumunun duygu ve düşünce dünyasını inceleyen uzman psikolog Doğan Cüceloğlu'ndan kesinlikle okunması gereken 15 kitap tavsiyesi.

1. Bütün- Beyinli Çocuklar:

Çocuğunuzun Gelişmekte Olan Beynini Geliştirmek

Kitapta, çocukların dönemsel ya da psikolojik davranışlarının, ailelerin hayatlarını zorlaştırmak yerine nasıl kolaylaştırmaları gerektiğinden bahsediyor. Uzman nöro-psikiyatrist Daniel J Siegel ve aile danışmanı Tina Bryson, çocukların nasıl olgunşatığı ve beyinlerinin nasıl iletişim kurduğu hakkında bilgilere değiniyorlar.

2. Anne Olmak

Ebeveynlerin mutlu çocuklar yetiştirmesini sağlamak adına farklı vakaları ele alarak anneliğin öneminden bahsediliyor. Prof. Dr. Haluk Yavuzer, okuyan ve sorgulayan bireyler yetiştirmenin annenin gelişimi ve değişimi ile yakından ilgisi olduğundan bahsediyor.

3. Film Klübü

Oğlu yoldan çıkmak üzere olan bir baba oğlunun bu durumunu farkeder ve onunla iletişim kurabilmek adına ilginç bir anlaşma sunar. Eğer haftada babasının seçtiği üç filmi izlerse, bir daha okula gitmesine gerek kalmayacaktır. Uzun bir süre boyunca çeşitli kategorilere ait onlarca film izler ve bu filmlerde aile, dostluk, uyuşturucu temaları hakkında konuşurlar. Kitapta baba ile oğulun arasında oluşan bağları ve çocuğun seçimleri anlatılıyor. 

4. Otuz Milyon Kelime: Çocuğunuzun Beynini Geliştirin

Kitap, çocukların gelişimi hakkında bilimsel ve kanıtlanmış yöntemlerden bahsediyor. Otuz Milyon Kelime, çocukların gelişimi ve değişimi ile ilgili en çok okunan ve öne çıkan kitaplar arasında.

5. Hasta Toplumlar

Kitapta birçok antropolog, toplumların doğuştan adapte olmuş bir sistemin ürünü olduklarından bahsediyor. Kitap ise bu düşünceye meydan okumaktadır. Hasta toplum diye bir şey yoktur, bu safsatadan başka bir şey değildir görüşü hakim.

6. Camdaki Kız

Bize çocukluk acılarımızı yeniden yaşatacak kim varsa onları tanıyıp aşık oluruz. Hayat bize onları kendi ellerimizle buldurur. Doğduğumuz evler de biraz kaderimizdir aslında. Yaralarımız ve o yaraların izleri daima oradadır. Ancak mutluluk daima orada değildir. Hep varlık içinde yaşamış ama kaderi daha baştan kötü yazılmış Camdaki kız ile fakir bir gencin aşkını anlatıyor. 

7. Günübirlik Hayatlar

Sürekli sinir krizi geçiren bir kadın, her şeye sahip olmasına rağmen bir türlü mutluluğu bulamayan bir iş adamı ve insanın bu dünyadaki yerini sorgularken, kendi sorunları ile başa çıkmaya çalışan yeni mezun bir psikolog... Irvin Yalom'un günübirlik hayatlara ayna tutan hikayesi.

8. Şu Çılgın Türkler

Kitap, 1914-1920 tarihleri arasında en kutsal savaşlardan birinin hikayesine tanıklık ediyor. Kurtuluş Savaşı ile devam ederken kitabın sonunda da Atatürk'ün Bursa'da öğretmenlere yaptığı konuşmadan bahsediliyor.

9. Bir Türk Ailesinin Öyküsü

Kitapta, Osmanlı'nın çöküşün eşiğindeki son zamanlarından 1. Dünya Savaşı'nın zorluklarına uzanan bir öyküden bahsediyor. Zengin bir aile yavaş yavaş yoksullaşıyor ve arada kalmalar, çatışmalar başlıyor. Kitabın yazarı İrfan Orga aynı zamanda koca bir devrin hikayesine de ışık tutuyor.

10. Normalliğin Deliliği

Kitapta, insanı insan yapan değerlerin yok olmasına tahammülü olmayanların ''deli'', insanlığını kaybedenlerin ise ''normal'' kabul edilmesinden bahsediliyor. Ayrıca normallerin elinde çok yıkıcı bir güç unsuru olduğu da anlatılıyor.

11. Kör Uçuş

Henüz 11 yaşındayken görme yeteneğini kaybeden yazar ve eğitimci Gültekin Aygan'ın bitmek bilmeyen yaşam mücadelesi ve azminden bahsediliyor. Asla pes etmeyen 83 yıllık bir yaşam öyküsü...

12. Bir İlişki 50 Günde Nasıl Kurtulur?

Kitapta, bitme noktasına gelen ilişkilerin bir evlilik terapisti ile toparlanma ve düzelme sürecinden bahsediliyor. Kitapta ayrıca, nasıl bir eş ve ebeveyn olunması gerektiği anlatılıyor.

13. Hay Bin Yakzan

İslam ve Doğu Edebiyatı'nda büyük bir yeri olan eserde, dış dünyadan uzak adada yaşayan yalnız bir çocuğun hakikat arayışından bahsediliyor. Kitap başta Thomas More'un Ütopya'sı olmak üzere pek çok kitaba ilham olmuştur.

14. Işıkla Yazılsın Sonsuza Adım

Tarihin ateşinde meşalesi yanan kahramanların geçmişten bugüne kozmik bir şekilde uzanan olağanüstü yolculuğunu anlatıyor. Mimar Sinan'ın zihnini okuyabilmek, onu anlayabilmek ve umutsuz bir sevda ile şaşırtıcı bir son bizleri bekliyor. 

15. Eksik Şiir

Türk Pop Müziği'nin ''minik serçesi'' Sezen Aksu'nun 1975 ve 2006 yılları arasında yazmış olduğu yaklaşık 400 şarkı sözünden sadece 197 tanesi yer alıyor. Bu kitapta aşina olduğunuz ve sürekli mırıldandığımız şarkıların sözleri ile karşılaşıyorsunuz. Daha önce hiç görmediğimiz şarkı sözleri ile de karşılaşmak mümkün.

Özetle,

Doğan Cüceloğlu yaşadığı süreç boyunca sürekli çalıştı, üretti, sorguladı ve birçoğumuza da bunu aşılamak için elinden geleni yaptı. Hayatta zorluklarla karşılaşmanın daima mümkün olduğunu ancak önemli olanın, onlarla pes etmeden savaşmak olduğundan bahsetti. Bizim de 2019 yılında Kocaeli'de bir konferansta dinleme şansına sahip olduğumuz bu değerli yazar ve psikolog her zaman yaptıkları ve yazdıkları ile yaşayacak ve hafızalardan kolay kolay silinmeyecektir. Uzman Psikolog Doğan Cüceloğlu'nu tüm bu bilgiler doğrultusunda bir kez daha saygı ve minnetle anıyoruz. 

Kaynaklar:

https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/dogan-cuceloglu-kimdir-41347906

https://www.haber7.com/kitap/haber/3069546-var-misin-guclu-bir-yasam-icin-oneriler-dogan-cuceloglu

http://www.dogancuceloglu.net/yasam-yolculugu/

https://haberdetay.net/psikolog-dogan-cuceloglu-kimdir-esi-ve-cocuklari-kimdir-h52684.html#:~:text=Do%C4%9Fan%20C%C3%BCcelo%C4%9Flu'nun%20%C3%B6zel%20hayat%C4%B1,%3A%20Ay%C5%9Fen%2C%20Elif%20ve%20Timur.

BENZER YAZILAR

Bir Roman Değerlendirmesi: Nazlı Kar - Junichiro Tanizaki

Tanizaki’nin başyapıtı Nazlı Kar’ın temaları ve roman hakkında bazı fikirler.

Alfred Nobel ve Nobel Edebiyat Ödülü

Her yıl 10 Aralık’ta verilen, dünyanın en saygın ödüllerinden biri olan Nobel Ödülleri’nin nasıl ortaya çıktığını, Alfred Nobel’in hayatını, bilime katkılarını, Türk ve Dünya Edebiyatı’nda Nobel Edebiyat Ödülleri'ni inceledik.

Paylaş