Baylan Pastanesi’nin kurucusu Filip Lenas’ın büyük oğlu Harry Lenas Avrupa tarzı pastacılığı ve çikolatacılığı öğrenmek üzere babası tarafından Avusturya, İsviçre ve Almanya’ya gönderilir ve ardından Türkiye’nin ilk ‘‘Akademisyen Pastacısı’’ olarak Türkiye’ye döner ve beraberinde birçok yeniliği getirir.

Baylan Pastanesi

Tarihi cumhuriyetin kuruluşuna dayanan Baylan Pastanesi lezzetli pasta, turta ve çikolatalarıyla kakao ve kremaya dayalı batı kökenli tatlılarıyla Filip Lenas tarafından 1923 yılında Beyoğlu Deva Çıkmazı’nda ‘‘Loryan’’ ismiyle açılır. Ardından 1925 yılında ikinci şubesi Karaköy meydanında bugün bulunmayan bir binada hizmete başlar. 1934 yılında sanat tarihçisi Burhan Toprak’ın önerisiyle ‘‘Baylan’’ adını alır. Baylan, Çağatay Türkçesi’nde “kendi alanında mükemmellik” anlamına gelmektedir.

Baylan bir dönem çikolata üretiminde önemli bir marka olmuştur. Filip Lenas tarafından 1939 yılında Karaköy'de Baylan çikolata fabrikası kurulmuştur. 1953 yılında Gayrettepe'ye taşınan Baylan çikolata fabrikası, 1984 yılına kadar faaliyet göstermiştir.

Günümüzde 1961 yılında açılmış Kadıköy ve 2010 yılında kurulan Bebek şubelerinde varlığını sürdürmekte olan Baylan Pastanesi, nesilden nesile aktarılan ünlü tatlılara sahip, içerisine girdiğinizde tarih kokan ortamıyla sizi karşılayan, kendi deyişleriyle ‘‘Nevi şahsına münhasır, kendinden menkul bir İstanbul müessesidir.’’

Filip Lenas

Baylan Pastaneleri'nin kurucusu Filip Lenas Arnavutluk’tan İstanbul’a göç ettiğinde henüz 16 yaşındadır ve tek hedefi iyi bir pastacı olmaktır. İstanbul’a geldikten sonra Fransızların işlettiği, Türkiye’nin ilk çikolata imalathanelerinden biri olan Mulatier’de birkaç yıl çalışır. Ardından, hep hayalini kurduğu pastaneyi kuzeni Yorgi Kiriçi ile birlikte 1923 yılında Beyoğlu Deva Çıkmazı’nda açar ve çok kısa bir süre içinde dönemin ünlü pastaneleri içerisinde yer alır.

Türkiye’nin İlk ‘‘Akademisyen Pastacısı’’ Harry Lenas

Harry Lenas (1931-2016) Baylan’ın kurucusu Filip Lenas’ın büyük oğludur. Lise eğitimini tamamladıktan sonra Baylan’da mesleği öğrenir, 1952-1954 yılları arasında Avrupa tarzı pastacılık ve çikolatacılık hakkında akademik olarak kendisini geliştirmesi için babası tarafından Avusturalya, Almanya ve İsviçre’ye gönderilir.

Bir yıl boyunca Viyana’da bulunan bir pastacılık okulunda öğrenim görür. Okul programı dışında Viyana’da bulunan dönemin ünlü pastanelerinde staj yapar. Ardından İsviçre’de dokuz ay boyunca pastacılık ve çikolata pralin konusunda eğitim alır. Almanya’da şekerleme ve çikolatacılık kurslarına katılır ve sonra Türkiye’ye döner.

Harry Lenas Türkiye’ye döndüğünde beraberinde birçok yeniliği yanında getirmiş ve günümüzün popüler ürünleri olan; espresso ve capucinno, limonlu ve krokanlı çikolatalar, İtalyan dondurması, tiramisu ve kanepe sandviçleri ülkemize ilk kez tanıtmıştır, ve en önemlisi ‘‘Kup Griye’’ tatlısını icat etmiştir.

Kup Griye’nin Ortaya Çıkışı

Harry Lenas, 1954 yılında uluslararası tatlı literatürüne girmiş olan Kup Griye tatlısını icat etmiştir. O dönemlerde Baylan’ın Karaköy şubesine uğrayan tüm İstanbullular ortaya çıkan bu yeni lezzeti dönemin hızlanan hayat ritmine uygun olarak ayaküstü, bar sandalyelerinde veya bir bankoya yaslanarak denemişlerdir.

Lenas’ın icadı Kup Griye günümüzde bazı pastanelerde ‘‘Couple Baylan’’ olarak satılmaktadır.

Vanilyalı ve karamelli dondurmanın krem şanti, balbadem ve karamel sosuyla karışımından oluşan tatlının tarifi, ilk servis edildiği günden beri hiç değiştirilmedi.

Baylan Pastanesi ve Türk Edebiyatı

Baylan Beyoğlu şubesinin Türk Edebiyatı tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır. 1950-1960 yılları arasında birçok ünlü edebiyatçı, ressam, şair ve tiyatrocunun buluşma yeri olmuştur. Attila İlhan, Behçet Necatigil, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Haldun Taner, Cemal Süreya, Peyami Safa, Orhan Kemal gibi birçok ünlü isim Baylan Beyoğlu Pastanesi’nde buluşmuş ve tartışmalarını gerçekleştirmişlerdir.

Ayrıca Baylan Pastanesinde buluşan ‘‘Baylancı’’ müdavimlerin bir bölümü edebiyat tarihinde sosyal-realist ‘‘Baylancılar Akımı’’ olarak yerini almıştır.

Tarihi Baylan Pastanesinin yetiştirdiği Türkiye’nin ilk "Akademisyen çikolatacısı’’ ve Türk gastronomisine sayısız yenilikler katan Harry Lenas "Benim çocuğum yok Baylan’ı meslekten anlayan, bizim kadar sahip çıkacak birilerine devretmek istedim.’’ diyerek Baylan pastanesini 2009 yılında Altınkılıç ailesine devretmiştir. Günümüzde değerlerini Altınkılıç ailesiyle birlikte korumaya devam eden Baylan Pastanesi, Kadıköy ve Bebek şubelerinde kalitesini bozmadan hizmetine devam etmektedir.

Eğer siz de "Baylan Klasikleri’’ adı altında bulunan efsaneleşmiş lezzetleri ve menüsünü daha yakından incelemek istiyorsanız Kadıköy ve Bebek'te bulunan şubelerini ziyaret edebilirsiniz.

Kaynakça

http://baylangida.com/Page/History/

https://www.100tarihilokanta.com/baylan-pastanesi/

https://www.gazeteduvar.com.tr/hayat/2020/06/21/bay-harrynin-baylani