Ardından üç devam filmi çekilmiş olan The Crow ve trajik ölümü ile anılan Brandon Lee.

11 Mayıs 1994'de vizyona giren, Rotten Tomatoes'dan %83 ve IMDB'den 7.6 puan alan The Crow, James O'Barr tarafından yaratılan aynı isimli çizgi romandan uyarlanmıştır. Filmin popüler kültürdeki yerini almasını sağlayan en büyük unsur maalesef, filmin ana karakteri Eric Draven'a hayat veren oyuncu, Bruce Lee'nin oğlu, Brandon Lee'nin trajik ölümüdür. Oyuncular arasında Ernie Hudson, Micheal Massee gibi ismlerin yer aldığı The Crow'un yönetmen koltuğunda I, Robot, Knowing, Dark City gibi filmlerden bildiğimiz Alex Proyas oturuyor. Biz de bugün Brandon Lee'nin ölümünü ve ironik olarak hep ölümle anılan karga/kuzgun mitini, filmdeki arkaik ögeler başlığı altında inceleyeceğiz.

The Crow Fragman

The Crow Konusu

Müzisyen Eric Draven ve nişanlısı Shelly Webster'ın Detroit'de (biraz karanlık bir versiyonunda), şeytanın gecesi olarak anılan cadılar bayramında, bir grup vandal tarafından öldürülmesinin ardından Eric intikam için tekrar dirilir. Filmin başında, Shelly ve Eric'in ilgilendiği küçük bir kız olan Sarah'nın ağzından "Eskiden, insanlar öldüğünde bir karganın ruhlarını ölüler diyarına götürdüğüne inanılırdı... Ama bazen, o kadar kötü bir şey olurdu ki ruh beraberinde büyük bir hüzün getirirdi ve dinlenemezdi... böyle olduğunda bazen karga bu ruhu dünyaya geri getirirdi... Yanlışları düzeltmek için..." sözlerini duyuyoruz. Eric'in ruhu da bir yıl sonra bir karga aracılığıyla dünyaya geri geliyor ve kendi mezarında tekrar diriliyor. Harabeye dönen evine gittikten sonra yaşananları hatırlamaya başlayan Eric, nişanlısının katillerini teker teker avlamaya başlıyor.

Filmin başından itibaren hissedilen gotik atmosfer, filmin her detayında kendini gösteriyor. Karşımızda suçlularla dolu, Gotham City tarzı bir şehir görüyoruz öyle ki, polis özellikle cadılar bayramında zirveye ulaşan, şehri tekeline almış çetelerin desteklediği bu vandallıkların önüne geçmeye bile çalışmıyor hatta bunun için uğraşanları da bünyesinde fazla barındırmıyor. Zaten filmde de Shelly Webster'ın öldürlmesinin sebebinin o çetelerin, kendi yaşadıkları sokaktaki konutları almasına engel olmaya çalışması olduğunu öğreniyoruz.

Brandon Lee'nin Ölümü

Kurgu bir trajediyle başlayan filmimiz maalesef gerçeğe dönüşüyor. Setin bitmesine sekiz gün kala Brandon Lee, Michael Massee tarafından çekim sırasında dekor sanılan bir silahla arkasından vuruluyor. Ekip çekimi tamamladıktan sonra Lee'nin kanamasını fark ediyor ve hemen hastaneye götürüyor ancak saatler süren operasyondan canlı kurtulamıyor. Babası Bruce Lee gibi film çekimi sırasında ölen oyuncu tıpkı filmdeki gibi evlenmesine günler kala hayatını kaybediyor. Nişanlısı Eliza Hutton ve annesi, yönetmen Alex Proyas'dan filmi tamamlayıp yayınlamasını rica ediyor. Kalan sahneler için CGI teknolojisi kullanılıyor ve film Brandon Lee ve Eliza Hutton'a adanıyor. Lee'yi vuran silahı ateşleyen Massee, olaydan sonra oyunculuğa bir yıl ara veriyor. 2016'da hayatını kaybeden aktör, bir ropörtajında The Crow'u hiç izlemediğini söylüyor.

Filmdeki Arkaik Ögeler

Cadılar Bayramı

Filmde seçilen zaman bize hikayeyle ilgili ipuçları veriyor. Cadılar Bayramı (halloween) Kelt kökenli bir gelenek olan Samhain'a dayanıyor. Kayıtların parçalar halinde ve az olmasından dolayı çok fazla detay yok bu geleneğe dair ancak hasat zamanının sonunda yapılan bir ritüel olduğunu biliyoruz. Doğanın tekrar uykuya daldığı, karanlığın ve soğuğun geldiği dönemi belirten bu gelenek aynı zamanda ölümle de ilişkilendirilirdi. Keltler, 31 Ekim'de ölülerin ruhlarının dünyada dolaştıklarına inanırlardı. Filmimizde de Eric Draven Cadılar Bayramı'na bir gün kala diriliyor.

Karga / Kuzgun Miti

Popüler kültürün etkisiyle bize daha çok İskandinav mitolojisinden tanıdık gelen kargalar, çoğu kültürü etkilemiş ve mitolojilerinde yer edinmiştir. Antik Yunan ve Roma'da uzun ömürlülüğün simgesi olan karga, tanrıların eşlikçileri olarak da bilinirler. Apollon'a casusluk yapan karga, bir gün çok konuşması sebebiyle siyaha çevrilmiş. Alaska'nın yerlileri tarafından da kutsal olarak görülmüş ve öldürülmeleri tabu olmuştur. Kur'an'a göre gömme işlemi de, Kabil'in kardeşini öldürdükten sonra bir karganın ona öğretmesiyle ortaya çıkmıştır. Shakespeare'in eserlerinde karga; ölüm, hastalık ve günahla anılır.

İskandinav mitolojisinde tanrı Odin'in omzunda iki karga ile gezdiğine inanılır. Kargaların birinin adı Hugin yani düşünce, diğerinin adı ise Munin yani hafıza anlamına gelir. Bu iki karga her gün dünyanın farklı yerlerine uçup insanların yaptığı her şeyi Odin'e anlatırlarmış. Vikingler için kehanet kuşları olan kargalar, bir evin önünde öttüğünde o evin sahibinin öleceğinin haberini verirmiş. Ayrıca Keltlerin bazı kollarında kargaya tapıldığı biliniyor.

Filmimize etimolojik açıdan baktığımızda hikayenin Nordik kökenli olduğunu düşünebiliriz. Kahramanımızın adını incelediğimizde Proto Norsçadan gelen Eric isminin "tek, yalnız, biricik" ya da "sonsuz, ebedi" anlamlarına geldiğini görüyoruz. Soyadını da (Draven) The Raven yani kuzgun olarak alıyoruz ki raven kelimesi de Proto Cermence kökenlidir.

Gelgelelim hikayeye kaynak olan mite; Amerikan yerlilerinden gelen anlatı filmimizle paralel ilerler. Kızılderili mitolojisinde kuzgun, ruhu huzura kavuşmamış, son dileği yerine gelmemiş kişinin hayata tekrar geri dönmüş hali olarak görülüyor. Çocukları son dileğini yerine getirmedi diye kuzgun olarak geri dönen anne, her gece evlerinin önünde bekler ve çocuklarını rahatsız edermiş. En sonunda çocuklar onun anneleri olduğunu anlayıp isteğini yerine getirdikten sonra kuzgun kaybolurmuş ve anne huzura kavuşurmuş.

Bu yazımızda The Crow filminin mitolojik ögelerini inceleyip hikayenin arka planını gözlemledik. Ölüm, çağlar boyunca insanlığın merak edip anlam yüklemeye çalıştığı, bunu yaparken dışarıda gördüklerini ve hayal gücünü kullandığı (kargalar leş yiyor, etrafta karga varsa ölü de vardır/olacaktır), doğal bir süreçtir. Biz de bu filmle, ölüm ile birlikte anılan kargayı ve onun insanlıkta yarattığı hissiyatı mitolojik bir temelle sinemaya yansımasını gördük. Brandon Lee'nin bu trajik ölümü de karganın kötü ününü biraz daha arttırmış oldu. The Crow, çizgi roman uyarlaması olduğunu unutturmayacak efektleri ve aksiyon sahneleri, akıldan çıkmayacak diyalogları, gotik atmosferi ve muhteşem müzikleriyle, vizyona girdikten kısa bir süre sonra kült mertebesine ulaştı.