Nobel ödüllü ilk Türk yazar olan Orhan Pamuk'un hayatını ve kaleme aldığı eserlerini yakından inceledik.

Yazar: Buket Kayar - Altınbaş Üniversitesi

"Hayatımın en mutlu anıymış bilmiyordum. Bilseydim bu mutluluğu koruyabilir, her şeyde bambaşka gelişebilir miydi?" Orhan Pamuk

Bu yazımızda:

Orhan Pamuk kimdir?
Edebiyat hayatı ve eserleri nelerdir? Sorularının yanıtları üzerinde duracağız.

Ferit Orhan Pamuk Kimdir?

1952’de İstanbul’da doğan yazar Nişantaşı’nın Batılı bir semtinde tıpkı kitaplarında anlattığı gibi geniş bir aile ile büyümüştür. Çocukluğundan gençliğine kadar hayatını resim yapmaya adayan yazar ressam olmayı hayal ediyordu. Amerikan Robert Koleji’nden mezun olduktan sonra İstanbul Teknik Üniversitesin de mimarlık okudu ancak mimar ve sanatçı olma arzusundan vazgeçince okulu terk etti. Daha sonra, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Bölümü’nden mezun oldu lakin hiç gazetecilik yapmadı.

23 yaşında yazar olmaya karar veren Orhan Pamuk, her şeyden vazgeçerek dairesine çekilip yazmaya başladı. Pek çok edebiyat ödülünün yanı sıra 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan en genç yazar olmuştur. Yazdığı kitaplar altmış üç dilde çevrilmiş aynı zamanda yüzü aşkın ülkede yayımlanmış, 13 milyon baskı yapmıştır.2006 yılında "TIME’’ dergisi tarafından dünyanın en etkili 100 kişisinden biri seçilen yazar, Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan ilk Türk vatandaşıdır.

Edebiyat Hayatı ve Eserleri:

İlk romanı Cevdet Bey ve Oğulları 1982’de yayımlandı. Roman, Nişantaşı’nda yaşayan zengin bir ailenin üç kuşak öyküsünü ele alıyordu. İstanbullu zengin ailenin öyküsüne yer verilen roman, hem Orhan Kemal hem de Milliyet Edebiyat Ödülleri'ne layık görülmüştür. 1983 yılında yayımlanan "Sessiz Ev’’ romanı 1991 yılında Fransızca çevirisi ile Avrupa Keşif Ödülü(Prix de la découverte européene)'ne layık görüldü. 1985 yılında yayımlanan tarihi roman Beyaz Kale, 1990’dan itibaren birçok dilde yayınladı ve yazara ilk uluslararası ünü getirdi.

1985-1988 yılları arasında misafir öğretim üyesi olarak Amerika’ya giden yazar, sokak kültürünü, geçmişi ve dokusunu anlattığı "Kara Kitap’’ romanının çoğunluğunu burada yazdı. Roman 1990 yılında Türkiye’de yayınladı. Daha sonra Fransızca çevirisi yapılan kitap, Prix Fransa Kültürü’nü kazandı. "Kara Kitap’’ yazarın uluslararası popülerliğini arttırdı.

Roman çıktıktan birkaç yıl sonra Nüket Esen "Kara Kitap Üzerine Yazılar’’ adlı bir eleştirisel eser yayımlanmış, ünlü eleştirmenlerin "Kara Kitap’’ hakkındaki görüşlerine yer vermiştir. İngiliz bir eleştirmen kitap hakkındaki görüşlerinde böylesine sıkıcı bir kitabı yalnızca Fransızların sevip okuyacağını alaycılıkla belirtmiştir. Nitekim yazdıkları gerçekleşmiş kitap en çok Fransa’da sevilmiş ve Nobel jürisi en çok bu kitaptan etkilendiğini ödülü açıkladıktan sonra belirtmiştir.

Sessiz Ev, 1983

"Benim Adım Kırmızı’’ romanını 1998 yılında yayınlayan yazar, bu kitabıyla da 2002 yılında Fransa’da En İyi Yabancı Kitap Ödülü(Prix du meilleur livre étranger)'nü, İtalya’da Grinzane Cavour Ödülü(Premio Grinzane Cavour)'nü, İrlanda’da Uluslararası Dublin Edebiyat Ödülü(International IMPAC Dublin Literary Award)'nü kazanmıştır. Çin’de en iyi roman seçilen kitap 60 dile çevrilmiş ve yazarın en çok okunan romanlarından biri olmuştur.

Yazarın "İlk ve son siyasi romanım’’ olarak tanımladığı Kar, 2002 yılında yayımlanmıştır. Romanda, Kürt ve Türk milliyetçileri arasındaki gerilimin hikâyesini konu almıştır. Orhan Pamuk, kitabın "Sonsöz’’ bölümünde, Kars şehrini Türkiye’nin bir nevi siyasi minyatürü olarak düşlediğininden bahsetmiştir. Kar, The New York Time tarafından 2004 yılının en iyi 100 kitabından biri seçilmiştir.

Çukurcuma’da Bir Müze:

Orhan Pamuk "Masumiyet Müzesi’’ romanını 2008 de yazmış ve kızı Rüya’ya ithaf etmiştir. Sıradan bir aşk romanı olarak gözükse de günlük hayat, arkadaşlık, aile ve mutluluk gibi alt konuları barındırmaktadır. Yazarın on yıllık bir çalışma sonucunda meydana getirdiği roman, basıldıktan sonraki ilk üç günde en çok satanlar listesinde birinci olmuştur. 1975 yılında başlayan hikâyede, okumuş zengin bir adam ile uzaktan akrabası olan yoksul bir kızın aşkı konu alınsa da o yılların sosyete hayatı ve popüler mekânları, ışıltılı Nişantaşı sokağı ve Şanzelize Butik gibi Avrupai esintilerden de bolca bahsedilmiştir. Kitapta anlatılan mekân ve sokaklar için Orhan Pamuk şöyle bahsetmiştir:

"O güne kadar hayatımın büyük bir kısmını geçirdiğim bazı sokakları ve yerleri kafamın içindeki haritadan çıkarmaya karar verdim. O günlerde bütün gücümle kafamda canlandırmaya ve benimsemeye çalıştığım yeni Nişantaşı haritasını sergiliyorum burada. Valikonağı ile Teşvikiye Caddesi’nin kesiştiği yere yakın olan Şanzelize Butik Merhamet Apartmanı’nın yer aldığı Teşvikiye Caddesi kafamda bu haritadaki gibi kırmızıydı.’’(Orhan Pamuk, Masumiyet Müzesi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,2013,s.173)

Roman Türkiye’den sonra ilk kez Almanya’da yüz bin adet basıldı. New York Times tarafından ''2009'un en iyi kitapları'' listesinde yer aldı. Yazar hayatı boyunca topladığı ve biriktirdiği nesneleri roman ile aynı adı taşıyan müzede sergilemeye başladı. Romanda anlatılan müze Çukurcuma’da yer alan üç katlı tarihi bir binadır. Yazarımız, her okuyucusuna müzeyi gezebilmesi adına kitabın son sayfasında bir de bilet hediye etmektedir.

Masumiyet Müzesi, 2008

Özetle:

Kalemiyle uluslararası bir başarı gösteren Orhan Pamuk, kitapları 63 dile çevrilmiş, Barış Ödülü, Richard Huck gibi birçok ödüle layık görüşmüştür. Amerikan Sanat ve Edebiyat Akademisi’nin fahri üyesi olan Orhan Pamuk tüm hayatını İstanbul’un sokaklarında geçirmektedir. Yazarımız 40 yıldır roman yazmakta, yazmak dışında da başka bir iş yapmamaktadır.