Mimari yapıları, tarihleri ve ev sahipliği yaptığı eserlerle dünyanın en etkileyici kütüphanelerden birkaçını derledik.

Yazar: Buket Kayar - Altınbaş Üniversitesi

Admont Abbey Kütüphanesi

Admont Abbey Avusturya'nın Admont kasabasında bulunan manastırıdır. Dünyadaki en eski manastır olan Admont Abbey aynı zamanda dünyanın en büyük manastır kütüphanesidir. Köklü bir bilimsel koleksiyonu içeren kütüphane barok mimarisi, sanatı ve ev sahibi olduğu el yazmaları ile meşhurdur. Manastır, St. Peter Manastırı’ndan Başpiskopos’un armağanı olan 1.400’den fazla el yazmasına sahiptir.

Mimar Joseph Hueber tarafından tasarımı için 1776 yılında yaptırılan kütüphane salonu 70 metre uzunluğunda, 14 metre genişliğinde dünyanın en büyük manastır kütüphanesi olma özelliğini taşımaktadır. Aynı zamanda büyük sanat koleksiyonuna sahip olan kütüphane 1997’den beri genç Avusturyalı sanatçılar tarafından üretilen manastır için özel tasarlanmış çağdaş sanat koleksiyonu da inşa ediliyor.

Admont, Avusturya

Beinecke Nadir Kitap ve El Yazısı Kütüphanesi

Beinecke Nadir Kitap ve El Yazısı Kütüphanesi Yale Üniversitesi'nde yer almakta olup dünyanın nadir bulunan kitap ve el yazmalarına sahip en büyük kütüphanedir. Kütüphanenin inşa edilmesi 1963 yılında Beinecke Ailesi’nin maddi desteği sayesinde gerçekleşmiştir. El yazmalarının korunması için güneş ışığını geri yansıtan bir sistemi vardır. Isamu Noguchi tarafından tasarlanan heykeller; zamanı, güneşi ve değişimi yansıtmaktadır.

Gutenberg İncili'nin dünyadaki 48 kopyasından biri bu kütüphanede yer almaktadır.14 Ekim 1963’te Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi açıldığında üç özel koleksiyon getirilmiştir. Bunlar: Amerikan edebiyatı, Alman edebiyatı ve Batı Amerika koleksiyonudur. Kütüphane aynı zamanda Yale Üniversitesi’nin toplamış olduğu 1601 tarihinden önce basılmış tüm kitapları saklamaktadır. Üniversitenin topladığı kitaplar arasında Latin Amerika’da 1751 yılından önce basılmış, Kuzey Amerika’da 1821’den önce basılmış, Avrupa’da 1801’den önce basılmış tüm kitaplar ve 18. yy. da basılmış farklı kategoriden özel kitaplar yer almaktadır.

Yale Üniversitesi, Amerika

Bibliothèque Nationale De France (Fransa Milli Kütüphanesi)

Bibliothèque Nationale De France (Fransa Milli Kütüphanesi) Paris’te bulunan ulusal kütüphanedir. 1800’lü yıllarda tasarlanması nedeniyle dünyanın en eski kütüphanelerinden biridir. Aynı zamanda sahip olduğu 30 milyonluk dev koleksiyonla birlikte en büyük kütüphaneler arasındadır. Yapılan koleksiyonları korumak ve Fransa’da yayımlanan tüm yayınları toplamaktan sorumludur. Her yıl 140 bin eserin kütüphane arşivine eklendiği tahmin edilmektedir.

Kütüphanenin mimarı Henri Labrouste modern mimarinin öncüleri arasındadır. Tarihi Louvre Sarayı’na dayanan kütüphane sürekli genişleyen koleksiyonu sebebiyle defalarca yer değiştirmiş ve restore edilmiştir. Kütüphane de Yaşar Kemal’in kaleme aldığı ‘’Yalnızlık’’ şiiri de Türkçe el yazması bölümündeki eserlerden birisidir. El yazmalarına ulaşmak oldukça rahattır bunun sebebiyse; hemen hemen tüm eserlerin uluslararası standartlara uygun bir şekilde elektronik ortamda sınıflandırılmış olmasıdır.

Paris, Fransa

Real Gabinete Português de Leitura (Portekiz Kraliyet Kütüphanesi)

1880-1887 yılları arasında inşa edilen Portekiz Kraliyet Kütüphanesi Brezilya’da yer alan kültür kurumudur. Portekiz dışında ülkenin sanat ve edebiyatına dair en kapsamlı kaynaklar Brezilya’da bulunan bu kütüphanede yer almaktadır. Time Dergisi tarafından dünyanın en güzel dördüncü kütüphanesi seçilen yer, Portekiz dışında en büyük Portekiz Edebiyatı koleksiyonuna sahiptir. Bununla birlikte 300 binin üzerinde esere ev sahipliği yapmaktadır. Binada özellikle 16.,17. ve 18.yüzyıla ait nadir kitaplar muhafaza edilmektedir.

Mimari açıdan oldukça geniş olan kütüphane, ana binadaki Neo-Manuelino (Genç Gotik mimarisinden esinlenilen bir canlanma mimarisi) tarzı, Portekiz keşifler dönemindeki Gotik Rönesans binalarını anımsatmaktadır. İç dekorasyonda süslü kapılar, ahşap dolaplar kendine has bir mimari tarz oluşturmuştur. Kütüphanenin girişinde yer alan heykellerde, Pedro Alvares Cabral, Luis de Cambes ve Vasco da Gama gibi insanlık tarihinin önemli simaları yer almıştır. Real Gabibete Portugues de Leitura aynı zamanda şehirdeki göçmenler için bir buluşma yeri haline gelmiştir.

Brezilya

Çin Milli Kütüphanesi

Çin Milli Kütüphanesi Asya’nın en büyük kütüphanesidir. Kütüphane 24 Nisan 1909 yılında kurulmuştur. Pekin’de bulunan kütüphanede 35 milyonu aşkın kitap, yazıt ve tarihi koleksiyondan oluşan arşiv mevcuttur. Çin’in kültür hazinesi olarak görülen kütüphanede en eski tarihli eser, 3 bin yıl öncesine ait kaplumbağa kabuğuna yazılmış yazıtlardır. Yazıtlar Yin kentinde yapılan arkeolojik kazılar sayesinde gün ışığına çıkarılmıştır. Çin Milli Kütüphanesi, farklı diller ve inançların birleşimiyle dünyanın 7. büyük kütüphanesi olarak kabul edilmiştir. Kütüphanenin aynı zamanda sergi ve konferans salonları da bulunmaktadır.

Pekin, Çin

Trinity College Kütüphanesi

İrlanda’nın en büyük kütüphanesi olan Trinity College aynı zamanda Dublin Üniversitesi’nin de kütüphanesidir. Yasa gereği İrlanda’da basılan tüm yayınların bir kopyası kütüphaneye gönderilmektedir. Ünlü Book of Kells (Yeni ahitin içerdiği 4 önsöz ve bazı metinleri kapsayan işlemeli el yazması kitap) bu kütüphanede bulunmaktadır. Dört ciltlik kitabın sadece iki cildi halka gösterilmektedir.

Uzun Oda (Long Room) kütüphanenin en eski 200.000 kitabına ev sahipliği yapmaktadır. Burada 18.yüzyıla ait nadir kitaplar yer almaktadır. Brian Boru tarafından hediye edilen arp İrlanda’nın sembolüdür. Bina, eski ve nadir kitapların yanı sıra özel koleksiyonlar, el yazmaları araştırma arşivlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Aynı zamanda 1916 yılında İrlanda Cumhuriyeti Bildirisi’nin kalan son kopyasından biri de burada bulunmaktadır.

Dublin, İrlanda

Abbey Kütüphanesi

İsviçre’de bulunan Saint Gall Manastır Kütüphanesi önemli bir Orta Çağ manastır kütüphanesidir. 937 yılında çıkan bir yangında manastır tamamen yanmış lakin kütüphanedeki kitaplara hiçbir şey olmamıştır. Şu anki kütüphane bölümü, 18.yüzyıl Rokoko mimari tarzında, Peter Thomb tarafından restore edilmiştir. Manastırın kütüphane koleksiyonu İsviçre’deki en eski derlemelere sahiptir ve yaklaşık 160.000 kitap bulunmaktadır.

Kütüphane dünyadaki en önemli manastır kütüphanelerinden biridir. Kütüphanede 8. İle 15. yüzyıl arasında yazılmış 2.100 elyazması, 1.650 incunabula (15. yüzyılından önce basılmış kitap) bulunmaktadır. Yüzyıllar öncesinden kalan el yazmaları ile dünyanın en önemli kütüphaneleri arasında olan Abbey Kütüphanesi UNESCO Dünya Mirasına eklenmiştir.

St.Gallen, İsviçre