Alegori Ne Demek?
Alegori: nesnelerin, kişilerin ve hareketlerin kurmaca yolu ile aktarılması ve bu kurmacanın anlatının dışında farklı bir anlam barındırmasıdır. Resim, heykel ve edebiyat gibi birçok sanatta karşımıza çıkan alegori için, bir hikaye içinde bambaşka bir hikayeyi anlatma sanatıdır diyebiliriz.
Görünürde anlatılan bir konu, aslında bambaşka anlamlar içeren, başka bir olaya referanslar vermektedir. Örneğin; hikayenin temelinde birbirlerinin evlerine sürekli taş atan iki komşunun yaşadıklarını izlesek de, öykü aslında birbirlerine sınır komşusu olan iki ülkenin anlaşmazlıklarını veya aralarındaki savaşı anlatıyor olabilir. Bir anlatış şekli olarak alegori oldukça açık bir şekilde fark edilebileceği gibi, yazar tarafından anlaşılması güç bir yere de çekilebilir. Alegori sanatında temel nokta okuyucunun da alt metinde gerçekleşen olaya hakim olması ve yazarı tam olarak anlayabilmesidir.
Çoğu alegori; din, siyaset ve ahlak gibi kompleks konuları daha kolay yolla anlatmak için kullanılır. Yazarlar genelde bu şekilde olan bir anlatımın hem daha eğlenceli, hem de düşünmeye sevk eden bir yol olduğunu düşünürler.
Alegori Örnekleri
Hayvan Çiftliği
George Orwell’in Hayvan Çiftliği, Dünya Edebiyatı’nın en ünlü alegorilerinden biridir. Temelde anlatılan hikaye bir grup çiftlik hayvanının, onları yöneten insanlara karşı baş kaldırışıyla ilgilidir. Ancak arka planda öykü tamamen Rus Devrimi ile ilgilidir ve karakterlerin her biri bu devrimden bir figür temsil eder. Domuzlar Stalin, Lenin ve Troçki gibi komünist liderleri; köpekler KGB'yi; insanlar kapitalistleri; atlar işçi sınıfını temsil eder.
Dune
Frank Herbert’in Dune serisi söylenene göre alegorik bir Orta Doğu yorumudur. Kitap boyunca İslam tarihine birçok referans verilir. Örneğin; kitapta kurtarıcıya “Mahdi” denirken, İslam dini de aynı şekilde kıyamet vakti kendi kurtarıcılarına Mehdi demektedir. Kitapta değerli bir madde olan baharat, aynı şekilde kumlar altındaki petrolü temsil ediyor olabilir. Ayrıca çölde yaşayan Fremen halkı, Bedevileri temsil ediyor olabilir.
Sneetches ve Diğer Hikayeleri
Dr. Seuss, "Sneetches ve Diğer Hikayeleri" adlı çocuk kitabını ırkçılık ve diğer önyargı biçimleri için bir alegori olarak yazdı. Hikaye, karınlarında yıldız olmadığı için aşağılık olarak görülen yaratıkları anlatmaktadır. Tüm Dr Seuss hikayeleri gibi, çocuk dostu ve eğlenceli bir tarzda yazılmışsa da, kitap çok önemli siyasi mesajlar içermektedir.
Omelas'ı Terk Edip Gidenler
Ursula Le Guin, "Omelas'ı Terk Edip Gidenler" adlı bir kısa hikaye yazmıştır. Görünüşte bu hikaye, korkunç bir sırrı saklayan, büyülü bir şehrin açıklamasıdır. Fakat alt metninde hikaye, faydacı felsefenin keskin bir eleştirisidir, ya da doğru olanın insanları mutlu eden şey olduğu düşüncesidir. Le Guin, neredeyse herkesin mutlu olduğu bir şehir tanımlayarak bu fikre meydan okuyor, ancak yine de işler ahlaki olarak doğru görünmüyor.
Sandman
Neil Gaiman, Sandman çizgi romanlarında da gösterildiği gibi karmaşık bir alegori ustasıdır. Bu kitap serisi, tüm hikayeler için ayrıntılı bir alegori olarak tasarlanmıştır, yani Gaiman'ın da belirttiği gibi; "hikayeler hakkında bir hikaye". Çizgi roman serisinin çeşitli noktalarında; birçok dinin, tarihsel figürlerin, felsefi fikirlerin ve hatta popüler kültür simgelerinin alegorik temsillerini görmekteyiz. İlk kitapta, bir büyücü Ölüm'ü sihirli bir kafeste yakalayarak ölümsüzlük kazanmaya çalışır, ancak yanlışlıkla Ölüm'ün kardeşi olan Rüya'yı yakalar. Rüya, efsanelerin ve masalların gerçek olduğu mistik bir alemden gelir, ve yakalanmasından sonra kaosa düşmeden önce bu aleme geri dönmek için mücadele eder. Bu durum; ölüm, rüya görme ve insan mitolojisi arasındaki ilişkide karmaşık bir alegoridir.
Orta Dünya ve Yüzüklerin Efendisi
J.R.R. Tolkien Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı için birçok insanın magnum opusu olarak nitelendirilen Yüzüklerin Efendisi serisini, bu savaş için alegori olarak yazdığı yönünde söylentiler çıkartmıştır. Söylentilere göre Orklar ve onların doğulu müttefikleri Almanlar ve Merkezi Güçleri temsil ederken; Hobbitler İngilizleri temsil etmektedir. Hobbitler büyük bir savaşa hazırlanırken, bir yandan kendi içlerinde de büyük bir savaş vermektedirler. Söylentileri ortaya çıkartanlar, elinize bir Orta Dünya haritası alıp, Avrupa haritasının üzerine koyarsanız gerçek “iyi” ve “kötü” adamları görebileceğinizi söylerler. Tolkien tüm bu söylentilerin gerçeği yansıtmadığını, kitapların herhangi bir alegori içermediğini söylese dahi çoğu insan bu öykünün bir alegori olduğundan yüzde yüz emin.
Kaynakça:
https://interestingliterature.com/2020/03/what-is-an-allegory-introduction-definition-examples/
https://literarydevices.net/allegory/
https://examples.yourdictionary.com/allegory-examples.html
BENZER YAZILAR
Ahmet Haşim’in Hayatı: Çocukluğundan Birinci Dünya Savaşına
Ahmet Haşim’in hayatının belirli bir dönemine dair bilgiler ve fikirler
Tarihin En Etkileyici Kadınlarından Biri: Lou Andreas-Salomé
19. yüzyıl sonlarındaki en parlak beyinlere ilham veren ve onları büyüleyen Lou Andreas-Salome kimdir? Bu yazımızda Salome'un hayatını ve Nietzsche, Paul Rée, Freud, Rilke gibi düşünürleri nasıl etkilediğini paylaştık.
