Tarihi en büyük kazalarından biri olan Titanik faciasından, bileti olduğu halde gemiye binmediği için kurtulan tek kişi, Besim Ömer Akalın’dı. Bu şanslı hikayesiyle bir nevi ün kazanan Besim Ömer Akalın Türkiye’ye modern kadın doğum uygulamalarını getirdi ve daha bir çok tıbbi gelişmenin öncüsü oldu.

Besim Ömer Akalın'ın Biyografisi

Besim Ömer Akalın 1 Temmuz 1862’de İstanbul’da doğdu. Öğrenim hayatı boyunca askeri bir eğitim alan Besim Ömer Paşa, Kuleli Askeri Lisesi ve Askeri Tıbbiye’yi bitirdikten sonra askeri hekim olarak görev yaptı. Tifoya yakalanmasıyla beraber Besim Ömer Paşa İstanbul’a dönüp kadın doğum alanında doktor olarak çalışmaya devam etti. O dönemde uzmanlıklarını geliştirmek için Avrupa’ya gönderilen doktorlara katıldı ve uzun bir süre Paris’te alanının en iyi doktorlarından eğitim aldı. Uzmanlığını ve bilgileri daha ileri bir aşamaya getirmek için eğitimini uzattı ve büyük zorluklar çekerek masraflarını kendi imkanlarıyla karşıladı.

Besim Ömer Akalın'ın Çalışmaları

Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birçok ilke imza atan ve birçok gelişmenin öncüsü olan Besim Ömer Paşa’nın ilk atılımlarından biri Osmanlı’daki ilk kadın doğum kliniğini kurmak için olmuştur. Dönemin padişahı II. Adülhamid’in reddetmesine rağmen doğumhane gizli bir şekilde Besim Ömer Paşa’nın liderliğinde açıldı. Doğumhanenin açılmasıyla Besim Ömer Paşa ilk Türk kadın doğum uzmanı olarak çalışmaya başladı ve bunu birçok başarı ilkler de takip etti. Osmanlı’nın hemşire, ebe ve hastabakıcı konusundaki eksikliğinin de farkında olan Besim Ömer Paşa ilk ebelik okulunu kurdu ve birçok kadını sağlık dünyasına kazandırarak kadınların sağlık alanında geniş çaplı çalışmalarının da öncüsü oldu. Türkiye’nin ilk kadın doktorlarının yetişmesinde büyük payı oldu.

Besim Ömer Paşa ve ülkenin ilk kadın doktorlarından Safiye Ali

Besim Ömer Akalın'ın Kızılay'ı yeniden kurması

Besim Ömer Paşa’nın en büyük faaliyetlerinden biri de Hilal-i Ahmer’in günümüzdeki adıyla Kızılay’ın tekrar kurulması oldu. Hilal-i Ahmer’in yeniden kurulmasıyla Besim Ömer Paşa’nın da öğretmenliğiyle hastabakıcılar yetiştirilmeye başlandı. Özellikle I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla sağlık personeli ihtiyacı arttı ve aralarında Besim Ömer Paşa’nın da olduğu birçok sağlık çalışanı cephede görev aldı. Bu savaş sırasında hastabakıcılar ve diğer sağlık çalışanları önemli bir rol oynarken Besim Ömer Paşa’nın da bu duruma çok katkısı oldu. 

Besim Ömer Paşa ve Kızılay’ın savaşta çalışan hastabakıcıları

Besim Ömer Akalın'ın Veremle Savaş Cemiyeti'ni Kurması

Savaşın ardından diğer bir büyük faaliyeti de Veremle Savaş Cemiyeti’nin kurulmasıydı. Faaliyeti İstanbul’un işgaliyle biten bu dernek ileriki yıllarda İstanbul Veremle Savaş Cemiyeti olarak tekrar açıldı. Daha sonra ulusal bir hale gelen bu dernek günümüzde Türkiye Ulusal Verem Savaş Dernekleri Federasyonu olarak faaliyetine devam ediyor.

Savaş yılları haricinde İstanbul’da çalışmaya devam eden Besim Ömer Paşa o kadar çok çalışıyordu ki o dönemde en çok çocuk doğurtan doktor olarak tanınmıştı. O dönemin birçok üst sınıf ailelerinin ve saraylı mensuplarının çocuklarının doğumunda Besim Ömer Paşa yer almıştı. Hatta bu durum öyle bir hale gelmişti ki hayatının ilerleyen dönemlerinde arka arkaya üçüncü neslin doğumunu gerçekleştirdiği söylendi. 

Besim Ömer Paşa emekliliğine kadar oldukça özverili ve tutkulu bir şekilde doktorluğunun gerekliliklerini yerine getirdi hatta çok daha fazlasını yaptı. Hayatı boyunca hiç çocuk sahibi olmasa bile birçok çocuğu olduğunu, onları doğurttuğunu düşünürdü. Yazar Peyami Safa, Besim Ömer Paşa hakkında şunları söyledi: “Beşiğin tabuta, kundağın kefene galip gelmesi onun sayesinde oldu. Ben ve kardeşlerim onun eliyle doğduk. Onda nüfus heyecanı, büyütme ve üretme humması vardı”  Doğumu gerçekleştirmek ve buna tanık olmak onun için büyük bir mutluluk ve heyecan kaynağıydı. 

Besim Ömer Akalın Titanic

Besim Ömer Paşa emekliliğinden sonra birçok konferans ve seminere delege olarak katılmıştı. Bu sayede birçok yurtdışına seyahatine gitmiş ve oldukça ülke görmüştü. 1912 yılında Washington’da yapılacak Kızılhaç Konferansı için Osmanlı delegesi seçilen Besim Ömer Paşa bu konferansa gitmek için Titanik adlı bir gemiyle yolculuk yapmaya karar verdi. Gemiye Fransa’dan binecek olan Besim Ömer Paşa, yolculuğun gerçekleşeceği gün hava durumundan dolayı limana ulaşamadı ve gemiyi kaçırdı. Bu sayede Titanik felaketinden şans eseri kurtuldu ve bileti olduğu halde gemiye binmeyen tek yolcu oldu. İlerleyen zamanlarda olaydan bahsederken kendisinden “yeryüzünün en talihli insanı” diye bahsetti.

Bu olayla günümüzde Titanik kazasından kurtulan tek Türk olarak ün kazandı.

Besim Ömer Akalın, her ne kadar Titanik faciasından kurtulmasıyla ünlü olsa da çok başarılı bir doktor, eğitimci ve devlet adamıydı. Osmanlı Devleti ve Türkiye’de, kadın doğumu ve çocuk sağlığı alanlarında birçok ilke imza attı. Osmanlı’da ilk doğumevini açarak modern kadın ve çocuk sağlığı devrini açtı. Doğum ve çocuk sağlığı konularında halkı bilinçlendirdi ve birçok uygulamayı hastane ortamına taşıdı. Birçok kimsesiz çocuğa sahip çıktı hatta Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu) kuruluşunda rol oynadı. 1938’ de Türk Tıp Tarihi Kurumu’nu kuran Besim Ömer Akalın’ın yazdığı ve çevirisini yaptığı toplam 400 makale ve 80 kitabı bulunmaktadır. Yazdığı eserleri birçok dile çevrildi ve günümüzde halen referans olarak da kullanılmaktadır.

Kaynak:

Ödemiş, S. (2013). Besim Ömer Akalın (Yüksek Lisans Tezi) https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/eTez023663.pdf

www.yenisafak.com