Mimari yapıları, tarihleri ile dünyanın en etkileyici tapınaklarının birkaçını derledik.

Yazar: Buket Kayar - Altınbaş Üniversitesi

Dünyanın en etkileyici, en büyük, eski ve etkileyici tapınakları: Göbeklitepe Devin Kulesi, Angkor Wat Tapınağı, Partenon Tapınağı, Tanah Lot Tapınağı, Apollon ve Bagan Tapınağı hakkında bilgiler.

Göbeklitepe

Göbeklitepe, Şanlıurfa il merkezine yakın, Örencik köyü civarında yer alan, dünyanın bilinen en eski ve en büyük kült yapı topluluğudur. Neolitik döneme ait olan Göbeklitepe de toplam 20 tapınak tespit edilmiş olsa da yalnızca 6 tapınak gün yüzüne çıkmıştır. Yapının merkezinde yer alan dikilitaşların çoğunun üzerinde insan, çeşitli hayvan ve soyut semboller kabartılarak betimlenmiştir. Bu motiflerin yoğunluğunun bir anlatım, mesaj ifade ettiği düşünülmektedir. Burada yer alan kült yapıların derin bir inanç sistemine sahip olduğu gözlemlenmiştir.

Göbeklitepe Tarihi, Ne Zaman Yapıldı? Ne Zamana Ait

Göbeklitepe'nin Neolitik döneme ait olması ilk inancın merkezi durumunda olduğunun göstergesidir. Göbeklitepe, Mısır piramitlerinden 7500 yıl, Stonehenge’den ise 7000 yıl daha eskiye aittir. Kazılarda ortaya çıkan anıtsal mimariler (heykel, taş vb.) Göbeklitepe’yi eşsiz kılmaktadır. UNESCO tarafından 2011’de Dünya Mirası geçici listeye alınsa da 2018’de kalıcı listeye girmiştir.

Şanlıurfa, Türkiye

Ġgantija (Devin Kulesi) Tapınağı

Malta’nın Gozo adasında yer alan Ġgantija tapınakları dünya tarihinin en önemli yapıtlarından sayılmaktadır. Birleşik Krallıktaki Stonehedge ve Mısır’daki piramitlerden daha eski bir tarihe sahip olan tapınaklar Neolitik Çağ’da yapılmış ve yaklaşık 5500 yaşındadır. Ġgantija Maltada’ki Megalit Tapınakları’ın ilk yapılanıdır. Dünyanın en eski dini yapılarından biri olan Ġgantija, Göbeklitepe’den sonra insan eliyle yapılan en eski ibadet yeri kabul edilmiştir. Macarca Ġgant kelimesinden gelen Ġgantija, dev anlamına gelmektedir öyle ki halk tapınakların devasa boyutları nedeniyle devlerin inşa ettiğine inanmaktadır. Tapınakların her biri yonca yaprağı şeklinde birbirine bağlanan beş yarım kubbe ile çevrilmiştir. Ġgantija tapınakları taşıdığı önem sebebiyle 1980 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ne kabul edilmiştir.

Gozo Adası, Malta

Angkor Wat Tapınağı: Dünyanın En Büyük Tapınağı

Kamboçya’da bulunan Angkor Wat 1115-1145 yıllarında Angkor antik şehrinde yapılmış tapınak-şehirdir. Gücü temsil eden Angkor Wat, Vişnu adında bir Hindu tapınağıyken 13.yüzyılda bir Budist tapınağına çevrilmiştir. 14.yüzyılda Kmer Krallığı başkentinin taşınmasından sonra şehir terk edilmiş, tapınak orman tarafından sarılmıştır. Günümüze kadar görkemini korumayı başaran Angkor Wat, 1992 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girmiştir. Yapı Kamboçya’nın simgesi haline gelmiştir.

Tapınak, Hinduizm’de Meru Dağı’nı simgeleyen ve Tanrıların yaşadığı yer olduğuna inanılan dağ biçimli balkon ve kubbeleri olan Kmer mimarisinin iki ana öğesini taşır. Yüzeyinde ve sütunlarında bulunan taş heykelleri ünlüdür. Tasarımdaki bütünlük ve uyumuyla Antik Yunan mimarisi ile kıyaslanırken sanatsal açıdan piramitlere eş değer kabul edilir. Angkor Wat, en önemli arkeolojik yapının başında yer aldığı gibi dünyanın en büyük dini yapısıdır.

Kamboçya

Artemis Tapınağı

Diana Tapınağı olarak da bilinen Artemis Tapınağı, MÖ 550 yıllarında tamamlanmış ve Tanrıça Artemis’e ithaf edilmiştir. Efes Antik Kent içinde yer alan yapının tamamı mermerden inşa edilmiş, bronz heykel süslemeleri vardır. Milattan sonra 400’lü yıllarda büyük yangını geçirmeden önce üç kere yeniden inşa edilmiştir. Günümüzde tapınaktan geriye heykel parçaları ve zemini kalmıştır. Tapınakla beraber Efes Antik Kenti, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndedir. Aynı zamanda Artemis, dünyanın yedi harikasından biri sayılmaktadır.

İzmir,Türkiye

Partenon Tapınağı

Partenon 5. Yüzyılda inşa edilen Athena’nın tapınağıdır. İsminin Athena Parthenous’un heykelinden geldiği tahmin edilmektedir. Tapınak, Yunan mimarisinin en büyük eseri kabul edilmesinin yanı sıra Antik Yunan’dan günümüze kadar kalan yapılar arasında en bilinenidir. Antik Yunan’ın ve Atina demokrasisinin sembolü kabul edilen tapınak, cephelerinde kullanılan heykeltıraşlığın Yunan sanatında ileri seviyede olduğunun kanıtıdır.

Dor tasarımına sahip yapının barındırdığı mimari özellikler ile cepheden bakıldığında genişlik ve yükseklik oranıyla tam olarak altın orana eşittir. Bu sebeple tapınak altın oranın insanlar tarafından ilk uygulamalarından biridir. Aynı zamanda her yerinde Perslere karşı kazanılan zaferleri figüre edilen işlemeler ve semboller vardır.

Atina,Yunanistan

Tanah Lot Tapınağı

15. yüzyılda inşa edildiği bilinen Tanah Lot tapınağı Bali’de bir kaya oluşumudur ve ‘’Denizdeki Toprak’’ anlamına gelmektedir. Üç ayrı türbeye sahip olan tapınakta her biri Hindu tanrılarını temsil edecek heykeller vardır. Tanah Lot tapınağı geleneksel bir Hindu geometrik tasarıma sahiptir ve kıyıya yakın birçok mabetle tamamlanır. Günlük olarak dua edilen daha küçük tapınaklarda mevcuttur. Tanah Lot tapınağı her birini görecek şekilde inşa edilmiş yedi deniz tapınaktan biridir ve ana ilah bir deniz tanrısıdır. Son zamanlarda üzerine kurulan kayanın dalgalar tarafından korozyona uğraması büyük bir problem haline gelmiştir. Su üzerinde yüzüyormuş gibi görünen Tahan Lot tapınağı, doğanın yıpratıcı olaylarına dayanamayarak yeniden inşa edilmiş, günümüzdeki haline kavuşmuştur. Tapınak, Bali’nin turistler tarafından en çok ziyaret edilen yeri olmuştur.

Bali, Endonezya

Apollon Tapınağı

Türkiye’nin batısında liman kenti olan Miletus’un güneyinde yer alan Didim Apollon Tapınağı – antik ismiyle ‘’Didymaion’’ dünyanın en büyük dördüncü tapınağıdır. 8. Yüzyılda inşa edilen tapınak, Antk Yunan ve Roma döneminden günümüze kadar gelen önemli bir yapıdır. Antik bir kehanet merkezi kabul edilen tapınak Zeus’un oğlu, ışığın ve sanatın tanrısı Apollon adına yapılmıştır.

Tarihte, gelecekten bilgi isteyen, savaşa girecek devlet adamları ve hastalıklarına şifa arayanların uğrak yeri olmuştur. Apollon Tapınağı aynı zamanda Medusa heykeli ile ün kazanmıştır. Yunan mitolojisinde dişi canavar olarak bilinen Medusa, Antik dönemde kutsal alanlarda sık kullanılan bir figürdür. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girilmesi için başvuru yapılan tapınak aynı zamanda Antik çağın en iyi korunmuş yapılar arasındadır.

Aydın,Türkiye

Bagan Tapınağı

Tarihteki eski adı Pagan olan Bagan tapınağı, Mandalay Bölgesi’nde kurulmuş antik bir kenttir. 11. ve 13. Yüzyıllar arasında 10.000’den fazla Budist tapınağı ve manastırdan arta kalan 2.200 tapınak günümüzde hala varlığını korumaktadır. Bagan kültürünün dinle baskın bir yapıda olması, Tantrik Budizmi ve çeşitli Hindu Şaivizm (Hinduizm içindeki en önemli geleneklerden biridir) okullarının birlikte bulunmasına neden olmuştur. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan tapınak günbatımı manzarasıyla da meşhurdur.

Mandalay Bölgesi,Myanmar