Sinema filmlerinde izleyiciler sahnelerin kamera tarafından yorumlanmış halini seyreder. Bu yorumlama ise kameranın hareketleri ile meydana gelir. Bu hareketler sahnelere güç, derinlik süreklilik ve anlam kazandırır. Çok sayıda hızlı kamera hareketi izleyiciyi gergin, stresli, heyecanlı ve telaşlı bir psikolojiye sokarken, sahnenin iç anlamına bağlı olarak, görece daha yavaş ve durağan kamera hareketleri duygusal, romantik, huzurlu veya üzüntülü hissettirir.

Sinema filmlerindeki sahneleri bu kadar etkileyici yapan kamera hareketleri nelerdir? Bu hareketler nasıl bir yöntemle oluşturulur? Bu soruları sizler için cevaplandırdık.

Kamera Hareketleri Ne İşe Yarar?

Kameranın hareketiyle birlikte görüntüye kattığı anlam, onu resim, fotoğraf ve görsel sanatlardan farklı bir yere taşır. Durağan bir görüntüye kamera aracılığıyla hareket kazandırılarak kullanılan bu yöntemle birlikte sahnenin etkileyiciliği ikiye katlanmış olur.

Kamerayı hareket ettirmek, sadece bir görüntüden diğer görüntüye geçmekten ibaret değildir. Sahneler en temelde çevrinme, kaydırma, yükselme ve alçalma yöntemleri ile hareketlendirilir. Görüntü yönetmeni sahnenin amacına, içeriğine, uygunluğuna ve tarzına göre kameranın durağan mı yoksa haraketli mi olacağına karar vererek, cihazı el ile veya otomatik olarak kontrol ederek en uygun noktaya yerleştirir.

Yönetmen, kamera hareketine ne zaman başlanacağından hangi konunun nasıl bir hareketle çekileceğine kadar birçok detaya dikkat eder. Kameranın yerleştirildiği konum, anlatımın en temel özelliğini oluşturur. Sadece filmlerde değil videolarda, dizilerde ve müzik kliplerinde de kullanılan hareketler izleyiciye daha keyifli bir seyir deneyimi sunar. Aynı zamanda çekimlere farklılık kazandırarak, sahneyi daha anlaşılır kılar.

Temel Kamera Hareketleri Neden Kullanılır?

Kamera hareketleri hem teknik hem de sanatsal açıdan kullanılır. Teknik kısım hareketleri izlemek ve istenmeyen kısımları sahneden çıkartmak için kullanılırken, estetik olarak kullanılmasının amacı ise farklı kısımların birleştirilmesi ve nesnelerin uzaklık-yakınlık mesafelerinin ayarlanmasıdır. Kamera hareketlerinin kullanılmasını ise temel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Bir oyuncunun hareketini takip edebilmek

2. Bir nesnenin sahne içerisinde hareket halinde olduğu yönü göstermek

3. Bir alanı tanıtmak

4. Kamerayı bir oyuncuya veya nesneye yakınlaştırarak ilgiyi çekmek

5. Önemli detaylara dikkat çekmek

6. Seyircide etki bırakmak

7. Sahnelerin değiştiğini göstermek

Sinemada En Sık KullanılanTemel Kamera Hareketleri

1. Pan

Kameramanın yatay eksende kamerayı sağa ve sola çevirerek yaptığı hareket olan pan hareketi, kadraja sığmayan geniş bir sahneyi göstermek için kullanılmakta. Yeniden çerçeveleme olarak da adlandırılan bu teknik, genel olarak hareket halinde olan bir insanı veya bir nesneyi takip etmeye yarıyor. Bir tripot üzerinde sabit olan kamerayı, sağa veya sola çevirerek bu hareketi oluşturabilirsiniz. Uzun nesnelerin devamlılığının sağlanması ve birbiri ile ilişkili unsurların bir araya getirilmesi için en çok başvurulan teknik olmakta bu hareket.

Kameranın sağdan sola olan hareketi sola pan, soldan sağa doğru yapılan çevrinme hareketine ise sağa pan deniliyor. Örneğin kamera, bir sınıfta oturan erkek bir öğrenciyi gösterirken, sağa pan yaptığımızda ona bakan bir kız öğrenciyi görebiliriz. Böylelikle sahnede var olan iki unsuru birbiri ile ilişkilendiririz.

2. Tilt

Tıpkı pan hareketinde olduğu gibi tilt hareketinde de kamera sabittir fakat bu kez hareket yukarı veya aşağı doğrudur. Sahne aşağı doğru kayıyorsa aşağı tilt, yukarı doğru kayıyorsa yukarı tilt olarak adlandırılıyor bu hareket.

Genel olarak tekniğin kullanım amacı sahnede var olan bir nesnenin boyunu gösterebilmek veya yukarı\aşağı doğru takip edebilmek. Yukarı doğru yapılan tilt hareketi nesneyi dev boyutlu olarak gösterirken, aşağı doğru olan tilt hareketi ise objenin küçülmesine sebep oluyor. Seyirciye genelde bir süprizle karşılaşılacağının haberini veren bu tekniğe örnek olarak çekime kafasından başlayan bir adamın aşağı tilt hareketiyle beline inip silahının gösterilmesi, o silahla ilgili olarak bir olay yaşanacağının sinyalini veriyor.

3. Dolly

Bu hareket bir ray üzerine koyulmuş tripot ile kaydırılarak, sağa veya sola doğru hareket ettirilmesiyle oluşmakta. Bir kadrajın ölçeğinin değişmemesi için kullanılıyor. Genel olarak ise filmlerde gerilimin ve heyecanın artması için en çok tercih edilen hareket. Şaşırtmak ve hareket duygusunu arttırmak, takip etmek amacını taşıyan dolly hareketi ile toplamda 94 farklı şekilde çekim yapılabiliyor.

4. Trucking

Trucking hareketi, tıpkı dolly hareketi gibi raylı bir sistem üzerinde yatay şekilde ileriye ve geriye doğru kamerayı hareketlendirerek oluşturuluyor. Bir nesnenin veya bir karakterin takip edildiği truck hareketi ile konunun aksi istikametinde de çekim yapılabiliyor. Nesnelerin olduğundan hızlı hareket etmesini sağlayan bu hareket, çerçeveyi büyütmek veya olduğundan küçük göstermek işlevi görüyor. Örnek olarak bir adamın sokakta yürümesinin veya koşmasının kameraya alındığı bu hareket ile karakter takip edilebiliyor.

5. Ark

Ark hareketi ile kamera 180 veya 360 derecelik dairesel bir açıyla yay şeklindeki raylarda kaydırılarak çekim yapılıyor. Kameranın başlangıç ve bitiş noktalarının önem arz ettiği bu harekete ark tekniği denmekte. Genel olarak nesnenin uzaydaki konumunu belirlemek ve bulunduğu mekan hakkında bilgi vermek için seçiliyor. Psikolojik olarak yavaş hızda hayranlık uyandıran teknik, hızlı olduğunda ise seyirciyi şaşırtıyor.

6. Jimmy Jib, Crane (Vinç Hareketleri)

Kameranın altındaki vinç benzeri bir aletle yükselip alçalma hareketidir. Karakter sahnede bir nesneyi aradığında, yukarı veya aşağı uzaklaşma hareketinde kullanılıyor. Dolly’e benzer şekilde fakat daha yükseğe kalkması açısından daha işlevseldir. Genellikle sahnelerde dramatik bir etki yaratmak için kullanılıyor.

7. Mezopan

Netlik kaydırma olarak da bilinen mezopan, netliğin bir nesneden diğer nesneye kaydırılması hareketidir. Bir odak konusundan diğer odak konusuna geçilerek netlik ayrı ayrı sağlanır.

8. Zoom Hareketi

Kameranın sabit bir yüzeyde durduğu ve çekimin bu şekilde yapıldığı bu hareket, doğal bulunmadığından nadiren tercih edilmekle birlikte özel sahnelerde nesneye veya kişiye dikkat çekmek için kullanılır. Kameranın içerisinde bulunan optik elemanlar yardımıyla çekim yapılır ve yakınlaştırma\uzaklaştırma şeklinde hareket ettirilir. Fakat bu hareket sabit açılı objektiflerde değil değişken açılı zum objektiflerinde kullanılabilir.

Sonuç:

Fimler tekdüze bir şekilde çekilmemekle birlikte, seyirciye çeşitli duygular barındırtmaktadırlar. Kamera hareketleri filmden tat alabilmek için çok önemli bir yerdedir. Bu yazımızda filmlerde ve videolarda yer alan çekim yöntemlerinden bahsettik. İyi seyirler diliyoruz. 

Kaynaklar 

https://blog.fotografium.com/kisa-film-cekenlerin-mutlaka-bilmesi-gereken-8-temel-kamera-hareketi/

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/982494

https://umutium.com/blog/sanat-ve-tasarim/sinemada-kamera-hareketleri/

http://acikerisim.baskent.edu.tr/handle/11727/4149