Yarattıkları projeksiyon teknikleri ile sinemanın doğuşuna katkıda bulunan Lumière kardeşler.

Yazar: Gökçe Erdoğan - Boğaziçi Üniversitesi

Sinemanın doğuşu genellikle Fransız, Auguste ve Louis Lumière kardeşlere atfedilir. Var olan projeksiyon tekniklerini geliştirip ülke ülke gezerek filmlerini insanlara ulaştıran kardeşler gerçekten de sinemanın yaratılışında büyük bir rol oynamışlardır.

Farklı Projeksiyon Teknikleri Nelerdir?

Thomas Edison’un yarattığı Kinetoskop, ilk film veya hareketli görüntü izleme aletlerinden biridir. Kinetoskop, tek bir kişinin, aletin tepesindeki bir delikten içeriye bakması yöntemiyle çalışmaktaydı. Sürekli tek başlarına bir şeyler izlemekten sıkılan insanlar, Lumière kardeşler Kinetoskop’a bir alternatif sunduklarında ona ilgi göstermeye başladılar. Edison’un Kinetoskop’unu gördükten sonra daha iyisini yapmak için uğraşmaya başlayan Auguste Lumière, kardeşi Louis ile birlikte Cinématographe’ı yarattı. Cinématographe ile birden fazla kişi, birlikte aynı filmi izleyebiliyorlardı. Bu sıralarda, 1880’lerde, Almanya’da Max Skladanowsky Bioskop adlı projeksiyon tekniğini yarattı. Ancak, Bioskop’un içine yerleştirilen film ile ilgili sorunlar nedeniyle Cinématographe daha çok tanındı.

Sonuç olarak, günümüzde de Lumière kardeşler sinemanın kurucuları olarak biliniyorlar.

Lumière Kardeşler Hangi Türlerde Filmler Çekiyorlardı?

Lumière kardeşler çoğunlukla gündelik anları kaydediyorlardı. Sonradan ortaya çıktığı üzere, birkaç filmlerinde ufak da olsa senaryo yazımı ve kurgular olmasına rağmen genelde gerçekten olan şeylere odaklanıyorlardı. İlk filmlerinden biri olan La Sortie de l'Usine Lumière à Lyon, mesailerinin bitiminde fabrikadan çıkan işçileri gösteriyor ve 46 saniye sürüyor. Repas de bébé isimli filmleri ise Auguste Lumière ve eşinin, küçük kızlarına yemek yedirmesini gösteriyor.

En çok kurgulanmış filmleri sayılabilecek L'Arroseur Arrose, aynı zamanda ilk komedi filmlerinden biri olarak görülüyor. Yaklaşık bir dakikalık filmde, bahçeyi sulayan bir bahçıvan gösteriliyor. Sonradan, hortumun üstüne birinin basmasıyla suyun kesilmesine şaşıran bahçıvan hortumu yüzüne çeviriyor. Hortumun üzerine basan adam ise o anda geri çekilince ıslanan bahçıvan oluyor.

Seyircilerin Tepkileri

Önceki yıllardan hareketsiz fotoğraflara alışkın olan seyirciler, ilk başlarda hareket eden görüntüleri izleyince şaşkınlık içinde kalmışlar. Örneğin, Lumière kardeşlerin L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat adlı filmi istasyona yanaşan bir treni gösteriyor. Filmi ilk izleyen insanlar trenin üstlerine doğru geldiğini görünce korkmuşlar ve ne yapacaklarını bilemeyerek çığlıklar içinde kaçışmaya başlamışlar. Dünyanın pek çok yerini gezen Lumière kardeşler, gittikleri her yerde ilgiyle karşılanmışlar. Amerika’ya gittiklerinde önceleri müzikli güldürüler, tiyatrolar, eğlenceler düzenleyen Vodvil Evlerinde filmlerini gösterme şansı bulmuşlar. Zaman içinde sadece filmlerin gösterildiği yerlerde açılmaya başlayınca filmlere olan ilgi de artmış.

Lumière Kardeşlerin Film Çekmeyi Bırakması

Sinemayı bir sanat olarak veya potansiyeli olan bir uğraş olarak görmedikleri için bir süre sonra film çekmeyi bırakıyorlar. Daha önceleri yaptıkları gibi babalarının fotoğraf filmi ürettiği fabrikasında çalışmaya devam ediyorlar. Zaten Cinématographe’ı yaratmalarında, babalarının yanında çalışmaları, yıllardır filme aşina olmaları da etkili olmuştu. Film çekmeyi bıraktıktan sonra fotoğrafçılık alanında yeni baskı teknikleri ve ilk renkli fotoğraf baskısı olan Autochrome Lumiere’i keşfediyorlar.

Lumière’lerden Sonrası

Seyircilerin filmlere dair şaşkınlığı çok uzun süreli olmadı. İnsanlar, bir süre sonra daha farklı hikayeler izlemek istemeye başladılar. Özellikle belli bir konusu ve olay örgüsü olan filmlere merak arttı. Bu gelişmeleri de uzun metrajlı filmlerin çekilmeye başlaması takip etti.

Lumière’lerden sonraki süreçte en öne çıkan isimse yine bir Fransız film yapımcısı olan Georges Méliès. Lumière’lerin tam tersi Méliès, gerçekçi filmler yerine daha hayal dünyasına dayalı ve bir hikayeye sahip filmler yapıyordu. Hatta, Méliès’in en tanınan filmi Le voyage dans la lune, aya yapılan bir uzay yolculuğunu anlatan bir bilimkurgu filmi.

Kısacası, Méliès hayalperest bir bakışa sahipken Lumière kardeşler gerçekçi bir bakışa sahip.