Bu yazıda başlangıç olarak, saflık hali, düşünceli hal gibi kavramlar bilgi felsefesi üzerinden açıklanacak, Orhan Pamuk kısaca tanıtılacak daha sonrasında Orhan Pamuk’un Harvard Konuşmalarından oluşan Saf ve Düşünceli Romancı kitabı incelenecek.
Prelüd
Saflık hali, düşünce hali ve saflık ile düşüncenin hemhal olduğu hal çoğu düşüncede insanın sahip olabileceği üç bilgi türünü temsil eder. Örneğin, Matta İncil’inin 18. Babında yer alan çocukluk dönemindeki kişinin kendini alçaltması, yani bilinçli bir şekilde aşağıda durması ve peygamberin çocuğun tavrına büyük bir değer biçmesi bu durumu açıklar. Elbette çocuğunki bilinçli bir tercih değildir, o yüzden saflık düzeyindedir.
İkinci seviye ise yetişkinliktir, saflığın yitirilişini temsil eder. Üçüncü ve son seviye ise kişinin bildiği maddi bilgiyi unutmadan, saf hal ile iletişim kurmasıdır. Basit haliyle, üçüncü bilginin tanımı bu olsa da üçüncü seviye bilginin yani hem saf hem düşünceli olmanın her zaman yeterince açık olduğu söylenemez.
Örneğin, Spinoza, üç tür bilgi ayrımını kullanmış fakat sadece birinci ve ikinci tür bilgiyi ayrıntılı açıklamayı tercih etmiştir. Roman yazmak da elbette saf hal ile düşünceli halin hemhal olmasıyla ilgilidir.
Orhan Pamuk Kimdir?
Tam adıyla Ferit Orhan Pamuk, 1952 yıllında İstanbul’da doğmuştur. İlk romanı 1979 yılında yayınlanmıştır. Romanları birçok dile çevrilmiş, 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü kazanmıştır. Bununla birlikte Türkiye’de dil kullanımı, dil bilgisi ağdalı dil gibi konu başlıkları altında eleştirilmiştir. Sonuç olarak, Orhan Pamuk hala ismi duyulan ve dünyanın birçok noktasından okuru olan bir şahsiyet. Yazarın son romanı Veba Geceleri ise hala bir merak konusu.
Saf ve Düşünceli Romancı Kimdir?
Orhan Pamuk’a göre saf ve düşünceli olan romancı, iyi romancıdır. Bununla birlikte saf ve düşünceli olmak, bir varış noktası değil hedeftir. Yani yazının başında anılan, üçüncü tür bilgide olduğu gibi, kusursuz bir tanımı olmayan bir sıfattır, yine de bazı daha anlaşılır kılacak anahtar kavramlar da yok değildir.
Örneğin, Orhan Pamuk’un tarif ettiği kişi öncelikle bir okurdur, bu bütün okurların romancı olduğu anlamına gelmese de bütün romancıların iyi birer okur olduğu anlamına gelir. Yazar olarak, aradığımız romancının kim olduğuna gelirsek, Orhan Pamuk’un sınıflandırmasında, bütün romancılar kendilerine bir yön seçer.
Bu seçim asla tam anlamıyla saf veya tam anlamıyla düşünceli olmak değildir. Esas itibariyle saf ve düşünceli romancı, kendi koşullarına göre doğru oranda saf ve doğru oranda düşünceli olan romancıdır.
Özetle/Sonuç
Orhan Pamuk, akıl ve his perspektifinden oldukça ilgi çekici bir kitap ortaya koymuş. Peki, Orhan Pamuk bu konuşmalarda yeni bir şey söylemiş midir? Hayır, söylememiştir. Bu durum, Orhan Pamuk’un Saf ve Düşünceli Romancı kitabındaki iddiasının daha önce söylenmiş olanları kendi okurluk süzgecinden geçirerek aktarmasıdır. Sonuç olarak, Orhan Pamuk, yerli kaynakların yeterli olmadığı bir alanda, oldukça kıymetli bir rota çizmiş, yazarlara ve okurlara.
Serinin ilk yazısı olan Murat Belge Okuma Önerileri'ni buradan okuyabilirsiniz.
Kaynaklar
1. İncil, Kutsal Söz Yayınları
2. Etihica, Spinoza Kabalcı Yayınları
4. Saf ve Düşünceli Romancı, Orhan Pamuk, Yapı Kredi Yayınları
BENZER YAZILAR
Etin Cinsel Politikası
Carol J. Adams'ın, ataerkinin hayvanlar ve kadınlar üzerindeki sistematik baskısını irdelediği felsefe kitabını inceledik.
Ahmet Haşim'in Şiir Hakkında Düşünceleri
Ahmet Haşim'in Piyale adlı eserinde yer alan ön sözünde şiir hakkında düşüncelerini anlatmıştır. Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar adlı bu ön söze yakından bakalım.
