Kadro Dergisi

Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşunun ilk yıllarında yeni rejimi halka benimsetmeye çalışırken, 1929 yılında dünyada Büyük Buhran olarak bilinen ekonomik bunalım yaşandı ve bu sıkıntılı dönem 1939 yılına kadar devam etti. Bu süreçte devlet, özellikle iktisat alanına olmak üzere tüm faaliyetlere müdahale etmek durumunda kaldı. Böyle bir ortamda Kadro dergisi otoriter devlet sistemini kabul eden fikirleri, yeni kurulmuş olan düzeni entelektüel olarak destekleyen çizgisi ve yeni dilin savunucusu olmasıyla öne çıktı.

Kadro dergisinin ilk sayısı, 1932.

Kadro dergisi 23 Ocak 1932 yılında ilk sayısını çıkardı ve yayın hayatına başladı. Aylık düşünce dergisi olarak çıkarıldı. Yazılarında hem siyasal ve ekonomik konulara hem de edebiyata yer verdi.

Şevket Süreyya Aydemir, Şevki Yazman, Burhan Asaf Belge, İsmail Hüsrev Tökin, Vedat Nedim Tör ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu derginin kurucularıydı. Fakat o dönemde bir derginin tutunabilmesi için iktidar tarafından kabul görmesi gerekiyordu ve bu koşulu sağlamak amacıyla Mustafa Kemal’e ve CHP’ye yakın biri olarak Yakup Kadri, derginin sahipliğini üstlendi.

Kadro Dergisinin Amacı

Derginin çıkış amacı Tek Parti Dönemi’nde inkılapları halka açıklamak ve bilimsel bir bakış açısıyla incelemek, yeni bir ideoloji oluşturarak devletçiliği savunmaktı. Kadro dergisi Kemalizmi savundu ve Marksizmden farklı bir anlayışla sosyalist bir çizgi izledi. Derginin çıkarılan 36 sayısında toplam 360 makale yayınlandı ve bunlardan 150 tanesi ekonomik konular üzerine yazıldı. Böylece dergi, iktidarın ekonomiye yönelik olarak yaptığı ve yapacağı çalışmaları topluma anlatmaya çalıştı. Bunun yanında dergide İngiliz sanayicilerin ve Fransız iktisatçıların makalelerinin çevirileri de yapıldı.

Kadro dergisinin kurucuları: Şevki Yazman, Burhan Asaf Belge, Şevket Süreyya Aydemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İsmail Hüsrev Tökin ve Vedat Nedim Tör.

Kadro’nun edebiyat anlayışı genelde Yakup Kadri önderliğinde ortaya koyuldu. Yakup Kadri, Divan Edebiyatı’nı eleştirdi ve Halk Edebiyatı’nı tanıtmaya çalıştı. Diğer yazarların edebi görüşleri de bu çerçevede gelişti. Dönemin fikir camiasında taraflı bir edebiyat ve dil anlayışını benimsedi.

Kadro dergisi, “Kadrocular” olarak anılan kurucu yazarlarının yanında Falih Rıfkı Atay, Eflatun Cem Güney, Ahmet Hamdi Başar, İsmet İnönü gibi isimlerin yazılarını da yayınladı. Dergi yalnızca basılı bir yayın olarak kalmadı, “Kadro Hareketi” olarak da yayılmaya başladı.

Derginin kuruluşundan birkaç ay sonra, 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurulmasıyla yazılarda kullanılan dil sadeleşti ve birçok Osmanlıca kelimenin yerine yeni kelimeler kullanıldı. Bu dönemde Harf İnkılabı’nı savunan ve yeni bir dil oluştururken izlenecek süreci anlatan yazılar yayınlandı.

Atatürk’ün Destek Demeci

Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’in 10. Yılına binaen çıkarılan Ekim 1933 tarihli Kadro özel sayısı için bir destek demeci yazdı ve bu demeç sayının ilk sayfasında yayınlandı. Böylece Atatürk de iktidarın ve devletin Kadro dergisini desteklediğini göstermiş oldu.

Mustafa Kemal Atatürk’ün Kadro dergisine verdiği demeç, 1933.

Kadro Dergisinin Kapatılması

Kadro dergisi, devletin ve siyasette önemli yer tutan isimlerin desteğini almış, dönemin siyasi zihniyetine paralel bir yol izlemiş olsa da ekonomi ve edebiyat alanında varlığını tam olarak gösteremedi ve dönemin diğer dergileri ve yazarları tarafından eleştirilere maruz kaldı. Halka hitap etmeyen ve belirli aydın kesimlere yönelik oluşturduğu çalışmalarıyla resmi dergi olarak anıldı. Dolayısıyla halk tarafından benimsenemedi ve basılan sayılarının çoğu resmi kurumlar tarafından satın alındı.

Yakup Kadri ve Şevket Süreyya, Kadro dergisinde ortaya attıkları düşünceleri romanlarında da kurguladılar. Fakat bunlar da başarısız, ilgi görmeyen eserler olarak kaldı.

Dergi, 1934 yılının Aralık ayıda, iktidarda fikir ayrılıklarının oluşması sonucunda Atatürk’ün emri ile kurucuları tarafından kapatıldı.

Kadro Dergisi, çıkarıldığı dönemde ve sonrasında ses getirebilen ya da gündemin başında olan bir dergi olamadı. Fakat yayınlandığı yıllar içinde aydın bir kesimin sesiydi ve Kadro Hareketi olarak sınırlı etkiye sahip bir ideoloji olarak kaldı.

Kaynaklar:

Sunar, L. (2004). Kadro Dergisi Hareketi ve Etkileri: Türk Devlet İdeolojisi ve Sol Kemalizmin Oluşumu Bağlamında Bir Analiz. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (3), 511-526.

Uslu, A. (2012). Kadro dergisi: Dil ve edebiyat anlayışı.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kadro_(dergi)