Bir edebiyat hadisesinin, tarihe ve günümüze etkisini tartmadan önce, o günün tarihsel çerçevesine bakmak faydalı olabilir, bu yazı da ilk olarak bu anlayış ile ilerleyecek. Garip şairlerinin, şiirinin kaynağı ise iki türlüdür. İlk kaynak, Melih Cevdet Anday’ın, İkinci Harbi Umumi şiirinde ifadesini bulan, iki dünya savaşı arasında yaşamaktır. Her ne kadar, Türkiye, bu ikinci savaşın yarattığı yıkımla karşılaşmasa da topyekûn savaş ortamında yaşamak, her ülke kadar, Türkiye’yi de etkilemiştir ve bu etkiden edebiyatın sıyrılması düşünülemez.

İkinci etki ise daha çetrefildir. Bu etki, Türkiye’de Tanzimat devrinden beri düşünülen, kimi Türkçe ile ilgili uygulamaların hızla hayata geçirilmesidir. Konuşma diline yapılan, dışardan bir müdahale edebiyat dilini de doğal olarak olumlu, olumsuz etkilemiştir.

Başarısızlık

Peki, Orhan Veli’nin Garip akımını kurarken ve şiir hakkındaki düşüncelerini yazarken hedefi neydi?

En basit ifadesiyle konuşma dilinde bir şiir kurmak. Şairane kelimesinde bütünleşen, rakip gördüğü anlayışı silip süpürmek. Orhan Veli’nin başarısızlığı ise ikinci aşamada ortaya çıkar. O dönemde, Yalçın Armağan’ın ifade ettiği gibi imge kavramı Türkiye’de kullanılan bir kavram olmasa da ahenk gibi kavramlar hedef tahtasında olmayan imgenin yerini almıştır.

Fakat şiir denilen nesne gerçekten konuşma dilinden farksız hale gelirse, o zaman tam anlamıyla şiir dememiz mümkün olamaz. Zaten, Garip metnindeki şiirlerin bu önsözdeki anlayışın uygulaması olduğunu düşünürsek, Orhan Veli ve arkadaşları kendi anlayışlarının dışına çıktıkça ortaya iyi denen bir şiir ortaya çıkmıştır.

Başarı

Türk Edebiyatı'da Garip Akımının Başarısı

Yine de Garip şairlerinin başarısızlığı, başarıya engel olmamıştır. Bu başarı ise, yazının başlangıcında bahsedilen dil inşa süreciyle bağlantılıdır. Bu durumun, basit bir sebebi vardır. Bir kelimenin kendini kanıtlaması için önce kullanılması gerekir, bir kelimenin ise en fazla kalıcılık kazandığı alan edebiyattır, şiirdir, romandır, öyküdür.

Bir anlamda Garip şiirini hala hatırlamamızın sebebi, bu şiirin günümüzdeki dilin temelini oluşturmasıdır. Gerçi, o günden bugüne de kelimelerimiz değişmiş, dilimiz dönüşüm geçirmiştir ama kullandığımız konuşma ve yazma dilinin temeli, 1930 ve 1940’lardan kalmadır. Her ne kadar, bugün konuştuğumuz dil ile ilgili tartışmalar sürse de bu konu yazımızın dışındadır ve Garip şairlerinin başarısını reddetmemize engel değildir.

Özet/Sonuç

Orhan Veli ile özdeşleşen Garip şiiri, kimi başarı ve başarısızlıklara sahiptir. Bu şiirin başarısı ve başarısızlığı tarihsel etkilerin dışında değildir. Her ne kadar, Türkiye’deki şiir anlayışı, imge kavramıyla birlikte çok farklı bir seyir alsa da bir şiir diline sahip olmamız, Orhan Veli ve arkadaşları sayesindedir. Kısacası Garip şiiri ve şairleri göz ardı edilmemelidir.

Fotoğraf Kaynakları

1. Garip Şairleri

2. Atatürk ve TDK

Yazılı Kaynaklar

1. Garip – Orhan Veli

2. İmgenin İcadı – Yalçın Armağan