Meksika Folk Müziği kategorisindeki mariachi türünün ortaya çıkış hikayesi ve örnekleri.

Yazar: Cansenem Özkan - Yıldız Teknik Üniversitesi

Mariachi (Desperado) Müziği Nedir?

18.yy’dan beri var olan ve gelişim gösteren bir müzik türüdür. 2011 yılında UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miraslar listesine dahil edildi. Varlığı Meksika Devrimi'nin öncelerine kadar dayanıyor. 2017 Disney yapımı Coco adlı animasyon filminde çok güzel örneklerini bulabilirsiniz. Hatta Disney’in kadrolu bir mariachi grubu bile vardır.

Meksika Halk Müziği (Mariachi) Türleri

Meksika Halk Müziği kategorilere ayrılır. Bu kategorilerden biri olan Son Mexicano, dans müziklerini ve birden çok bölgeye hitap eden türleri kapsıyor. Mariaichi de Son Mexicano kategorisine dahil. İspanyolcada "son", "ses" anlamına geliyor.

Mariachi zamanla polka ve vals türlerinden etkilenmiş modifiye bir tarzdır.

Meksika Halk Müziğinde Kullanılan Enstrumanlar

Mariachi grupları genelde sekiz keman, iki trompet ve gitarlardan oluşuyor. Her müzisyenin öne çıkıp solo vokal yaptığı kısımları var. Kalan kısımlarda ise geri vokallik yapmaya devam ediyorlar. Bu türün kendine özgü enstrümanları bile var. Bunlar, Vihuela ve Guitarron adındaki akustik bas gitarlardır.

Vihuela’nın normal gitardan farklı olarak 5 teli var. Telleri naylondur. Gitarın ilk beş teliyle benzerdir ama üçüncü, dördüncü ve beşinci teller beklenenden birer oktav yukarıdadır.

Guitarrion Mexicano nedir?

Guitarrion Mexicano, "büyük Meksikalı gitarı" demektir ve adının hakkını verir derecede büyüktür. Genelde naylon olmak üzere 6 teli olan bir bas gitardır ve kasasının büyüklüğü ve derinliğiyle oldukça yüksek sesler çıkarmasını sağlar. Bu sebeple her enstrümanı çalan birden fazla müzisyen görmeye alışık olduğumuz mariachi gruplarında, birden fazla guitarrion göremezsiniz.

Mariachi Müziği Alt Türleri

Mariachiler pek çok müzik türünü içinde barındırıyor: ranchera, corrido, cumbia, bolero, sonat, vals, polka, cuba dans müzikleri, arabesk ve marşlar.

Ranchera Müziği ve Konuları

Bunlardan ranchera geleneksel bir halk müziğidir. Genelde aşk, doğa ve vatanseverlik üzerine yazılır. İçerik bakımından bizim ozanlarımızın eserlerini anımsatır. Mariachi'lerin konuları biraz daha geniştir. Sözleri, aşk ve doğa sevgisinin yanında kahramanlık, maçoluk, kentsel hayat, politika ve ölümü de anlatır.

Charro Nedir?

Mariachi grupları eskiden daha farklı görünürlerdi. Sadece telli çalgılar kullanılırdı. Beyaz pantolon, t-shirt ve Meksika sandaletleri giyerlerdi. 19.yy’ın sonlarına doğru Avrupa’daki sanat anlayışıyla etkileşen Meksika müziği opera, vals ve salon müzikleri ile değişime uğradı. Bu da giyimlerine daha formal bir görünüm vermelerine sebep oldu. Bu giyime The Charro denir. Meksikaya özgü, milliyetçi bir görünüme sahiptir.

Tanınan en eski ve en iyi mariachi topluluğu Mariachi Vargas de Tecalitlan’dır. Topluluk, Gaspar Vargas tarafından kuruldu. İlk kayıtlarını 1937’de yaptılar. Bir süre sonra Gaspar Vargas’ın yerini oğlu aldı ve topluluğu geliştirmek için profesyonel adımlar attı.

Hızla globalleşen dünyayla yerli müzik türleri farklı milletler tarafından da bilinir oldu. 1909 yılında bu tarzın dünya çapında tanınırlığı kabul edildi.

Asıl gelişimini 20.yy’da kaydeden mariachi, kendini ilk olarak 1905’te Mexico City’de tanıttı. Plaza ve restoranlarda başlayan performanslar, serenatlar ve büyük aile etkinlikleri ile devam etti. Hükümet bu müzisyenleri milliyetçilik duygusunu ve Meksika kimliği pekiştirmek için destekledi. Hatta bir süre boyunca kayıt ve filmlerin masraflarını bile karşıladı.

Guadalajara’da her yıl Uluslararası Mariachi Festivali düzenlenir. Bu festival 10 gün süren bir etkinliktir ve 500’den fazla mariachi şarkıcısının katılımıyla gerçekleşir.

Grupların kalabalık olduğundan bahsetmiştik. Aslında bu sayı müzisyenlerin niteliklerine de bağlı. Genelde ana vokal yoktur, tüm müzisyenler aynı zamanda vokaldir. Vokallerin sesleri, yaptıkları müziğin doğası dolayısıyla pek çok stilden tınılar taşır. Sıkça istek parça çalarlar ve yüzlerce şarkı bilirler.

Mariachi Dansı "Zapatedao"

İspanyol etkisindeki Meksika halkı elbette danssız düşünülemez. Mariachi parçalarında zapateado dansı edilir. Zapato İspanyolca'da "ayakkabı" anlamına geliyor. Ayakları yere vurarak yapılan bu dans tap dance’e benzetilebilir.