François Truffaut, Fransız Yeni Dalgası’nın en bilindik ve en önemli yönetmenlerinden biridir. Çektiği filmler, dönemin Fransız sinemasının tarzının belirlenmesinde ve dünya çapında tanınmasında fazlasıyla etkili olmuştur. Fransız Yeni Dalgası akımından diğer yönetmenler gibi Truffaut da kariyerine Cahiers du cinéma dergisinde sinema eleştirmenliği yaparak başlamıştır.

1959 yılında çektiği ilk filmi Les Quatre Cents Coups (400 Darbe), Truffaut ile benzer özellikler taşıyan Antoine Doinel karakterinin yer aldığı ilk film olmuştur. Sonrasında Fransız yönetmen, Antoine Doinel karakteri hakkında bir kısa metrajlı ve üç tane de uzun metrajlı film çekmiştir.

François Truffaut Kimdir?

François Truffaut’nun sinemaya olan ilgisi çocukluğunda başlamıştır. Daha sonra gençliğinde, Henri Langlois’nın başında bulunduğu Fransız Sinematek’inde izlediği filmlerle bu ilgisi daha da artmıştır.

Cahiers du cinéma dergisinin kurucularından ünlü film eleştirmeni André Bazin ile tanışmasıyla, Truffaut da dergide yazmaya başlamıştır. Dergide yayınlanan “Une Certaine Tendance du Cinéma Français” adlı yazısında dönemin Fransız sinemasını ciddi bir şekilde eleştirmiştir.

Bu yazısında Fransız sinemasının Amerikan sinemasına öykünmesi ve bir yıl içinde çıkan filmlerin çok azının dikkate değer olması gibi konulardan şikayet etmiştir.

Truffaut, Les Quatre Cents Coups filmi ile başlayarak Fransız sinemasını yönlendirmiş ve Fransız sinemasının geleceğini belirlemiştir. Fransız Yeni Dalgası’nın bir parçası olarak kendisinden önceki sinemacılık anlayışının değiştirmiştir.

Topluma uyum sağlamayan karakterleri anlatmış ve daha farklı, kesin kurgu tekniklerini kullanmıştır. Antoine Doinel serisi hariç en bilindik filmleri arasında Jules et Jim (Jules ve Jim), Fahrenheit 451, La Nuit américaine (Güneşte Gece) ve Le Dernier metro (Son Metro) vardır.

Antoine Doinel Serisi

Jean-Pierre Léaud tarafından canlandırılan Antoine Doinel’in, François Truffaut’nun alter-egosu olduğu söylenmektedir. Hem karakterin hem Truffaut’nun çocukluğu sırasındaki aile ortamı ve hissettikleri uyuşmaktadır. Antoine Doinel’in Baisers volés (Çalınan Buseler) filminde aşık olduğu Christine Darbon karakterini canlandıran Claude Jade’in filmin çekimleri sırasında Truffaut ile bir ilişkisi olmuştur. 20 yıla yayılan seri, Truffaut’nun kariyerinde zaman zaman Antoine Doinel’e geri dönmesiyle oluşmuştur.

Les Quatre Cents Coups (400 Darbe)

Les Quatre Cents Coups, Antoine Doinel'in gençlik dönemine odaklanmaktadır. Filmin çekimlerinde, henüz 14 yaşında olan Jean-Pierre Léaud, bu film ile oyunculuk kariyerinde bir parlama yaşamıştır.

Çocukluğunda annesi ve üvey babası ile sıkıntılı ilişkiler yaşayan Truffaut’ya paralel olarak Antoine Doinel de annesi ve üvey babası ile yaşamaktadır ve annesinden istediği sevgiyi görememektedir. Okul hayatında da sıkıntıları olan Antoine,  sıklıkla okuldan kaçmaktadır ve kopya çekmektedir.

Film, 1959 yılında düzenlenen Cannes Film Festivali’nin açılış filmi olmuştur. İlk yayımlandığı yıldaki etkisini hala göstermektedir ve pek çok film listesinde izlenmesi gereken filmler arasında, en iyi filmler arasında sayılmaktadır.

Konusu anlamında bir büyüme hikayesini anlattığı için ve bu konuda ilk örneklerden olduğu için kendisinden sonra gelen büyüme hikayelerini anlatan filmleri de etkilemiştir. Ayrıca, Fransız Yeni Dalgası’nın en önemli filmlerinden biri olarak sayılmaktadır.

Antoine et Colette (Antoine ve Colette)

Antoine et Colette, serinin tek kısa filmidir. Aslında kısa film, beş filmden oluşan ve 20’li yaşlarda aşık olma temasına odaklanan bir koleksiyonun parçasıdır. Diğer dört film, başka ülkelerden yönetmenler tarafından çekilmiştir. Bu yönetmenler arasında ünlü İtalyan yönetmen Roberto Rossellini’nin oğlu Renzo Rossellini de vardır.

Filmde, Antoine Doinel artık 17 yaşına gelmiştir ve tek başına yaşamaktadır. Bir gün arkadaşıyla gittiği bir müzik dinletisinde Colette’i görür ve ona ilgi duymaya başlar. Colette’in ailesiyle de sıkı bir ilişki kuran Antoine, ona yakın olabilmek için Colette’in ailesinin evinin karşısından bir ev tutar. Bu film için de François Truffaut kendi hayatından esinlenmiştir. Antoine Doinel’e benzer şekilde Truffaut da Fransız Sinematek’inde gördüğü bir kıza aşık olmuştur ve ona yakın olabilmek için Paris’e taşınmıştır.

Baisers volés (Çalınan Buseler)

Antoine Doinel’i merkezine alan üçüncü film olan Baisers volés, Doinel’in iki farklı kadınla kurduğu ilişkileri anlatmaktadır. Film boyunca otel çalışanlığı, özel dedektiflik ve televizyon tamirciliği gibi işlere sahip olan Antoine, bu işlerin hiçbirinde tutunamaz. Çalıştığı yerlerin birinde kendinden yaşça büyük bir kadından hoşlanmaya başlar. Filmin başından itibarense Christine Darbon ile karışık bir ilişkisi vardır. İkili sürekli yakınlaşıp uzaklaşırlar.

1968 yapımı filmin açılış sahnesinde Fransız Sinematek’in kapısı gözükmektedir ve kapının üstünde “kapalı” yazısı bulunmaktadır. Bu sahne, 1968 yılında yaşanan dönemin Sinematek yöneticisi Henri Langlois’nın kovulması sürecine bir gönderme niteliği taşımaktadır. Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi Fransa’da da 1968 yılına işçi ve öğrenci protestoları damgasını vurmuştur.

Hatta, 1968 Mayıs’ında yapılan Cannes Film Festivali de bu olayların bir parçası olmuştur. Fransız Sinema Yazarları Derneği’nin festivalin o yıl iptal edilmesi gerektiğine dair önerisi festivalin düzenleyenler tarafından kabul edilmemiştir. Ancak Fransız Yeni Dalgası’nın Jean-Luc Godard, François Truffaut ve Claude Lelouch gibi yönetmenleri bu öneriyi desteklemiştir.

Festival sırasında gerçekleşen çeşitli protestolar ve yönetmenlerin basın açıklamaları sonucu festivalde planlanın aksine sadece on bir film gösterilmiştir ve ödül verilmemiştir.

Domicile conjugal (Ev Hali)

Domicile conjugal, Antoine ve Christine’in ilişkilerinin devamını konu almaktadır. Önceki film ile aradan geçen zamanda Antoine ve Christine evlenmiştir ve birlikte yaşamaktadırlar. Çalıştığı iş Antoine’a yeterli gelmez ve yeni bir iş bakmaya başlar. Bu arada çiftin bir erkek çocukları olur. Ancak hayatını bir türlü toparlayamayan Antoine yeni işinde tanıştığı bir kadınla bir ilişkiye başlar.

Baisers volés filminde Antoine’ın hoşlandığı kendinden yaşça büyük kadın ile arasında aynı zamanda bir sınıf farkı da bulunmaktadır. Bu filmde ise işyerinde tanışıp hoşlandığı kadın Japon’dur yani aralarında bir ülke farkı vardır. Pek yerinde duramayan ve sürekli ait olabileceği bir yer arayan Doinel belki de bu farkların ilgi çekiciliğine kapılmaktadır.

L'amour en fuite (Kaçan Aşk)

Antoine Doinel’in maceraları 1979 yapımı L’amour en fuite filmi ile son bulmuştur. Komedi-dram türündeki film yine Antoine’ın çeşitli romantik ilişkilerine odaklanmaktadır. Christine’i bir kere daha aldattıktan sonra ikili anlaşmalı olarak boşanırlar. Daha sonrasında Antoine, Christine’e benzeyen bir kadının fotoğrafını bulur ve bu sefer de ondan hoşlanmaya başlar.

Önceki filmlere de göndermeler içeren L’amour en fuite'de, Colette karakteri de geri döner. Eski günleri yad eden ikili, Antoine’ın yazdığı ve yakın zamanda yayımlanan kitabı hakkında da konuşurlar. İlk filmden beri Antoine’ın ailesi hakkında pek bir şey anlatılmamışken bu filmde annesinin sevgililerinden biri Antoine’ı bulur. Ayrıca film, önceki filmlerden geriye dönüş (flashback) sahnelere de yer vermektedir.

Antoine Doinel serisindeki filmlerden 400 Darbe, Antoine ve Colette ve Ev Hali’ni MUBI Türkiye’den izleyebilirsiniz!

Kaynakça:

https://altyazi.net/altyazi/bir-karakter-antoine-doinel/

https://altyazi.net/haberler/cannesin-gerceklesmedigi-bir-baska-mayis-1968/

http://www.newwavefilm.com/about/a-certain-tendency-of-french-cinema-truffaut.shtml

https://en.wikipedia.org/wiki/Antoine_Doinel