Dijitalleşen dünyada, insan nüfusunun artması ile “mahremiyet” terimi giderek daha önemli hale geliyor. Verilerinizi çevrimiçi ortamda güvende tutmak ise gün geçtikçe zorlaşmakta. Geçtiğimiz yıl WhatsApp, Google ve tabi ki Facebook gibi büyük mecralarda gizlilik sorunları görüldü. İhlaller olmaya devam ettikçe, dijital mahremiyeti sağlama sorumluluğu her bireye daha fazla düşüyor.

Dijital Mahremiyet Nedir?

Dijital mahremiyet, dijital ortamlar/kanallar aracılığıyla bireylerin kullanılmakta olan çevrimiçi bilgilerinin korunmasını ifade etmekte. Birçok internet kullanıcısı, kendileri hakkındaki bilgilerin ve internet kullanım alışkanlıklarının sürekli olarak kaydedildiğini ve saklandığını fark etmez. Apartman kapısını kilitlediğimizde, soyunma odasında perdeyi kapattığımızda ya da birinin izin almadan fotoğrafımızı çekmesine izin vermediğimizde mahremiyetimizi koruyoruz. Ancak ne kadar dijital olursak, o kadar dijital mahremiyete ihtiyaç duyarız.

Bazı durumlarda, bu veriler kullanıcı tarafından gönüllü olarak sağlanırken, diğer zamanlarda kişinin rızası veya bilgisi olmadan alınır. Her iki durumda da, bir web sitesini ziyaret ettiğinizde, ister alışveriş yapıyor olun, ister sosyal medyada paylaşım yapıyor olun, dijital bir iz yaratıyorsunuz.

Çerezler (Cookies) Nedir?

Bu yolun en önemli bileşeni, web sitesinin sizi bir ziyaretçi olarak tanımlamasının basit yolu olan "çerezler". Belirli sitelerin önceki etkinliklerinize dayanan önerileri içeriklerin ilgi alanlarınıza göre karşınıza çıkmasına neden olur. Bazı açılardan bu bir kolaylık olsa da insanları rahatsız edebilir.

Çoğunlukla web siteleri zararsız ayrıntılar toplar, ancak bu bilgi parçalarının bir araya getirilmesi kullanıcının tam bir resmini oluşturabilir. Bu nedenle dijital mahremiyet konusu bu kadar yaygın hale geldi ve çevrimiçi tüketicilerin mahremiyetini, güvenliğini sağlamayı umarak bir dizi düzenlemenin getirilmesine yol açtı.

Dijital Mahremiyet Nelerden Oluşur? 

Bir bilgisayarın İnternet Protokolü (IP) adresi, belirli bir kullanıcıya kadar izlenebilir ve web sitesini görüntüleme alışkanlıkları izlenir. Aramalarının tarih ve saati, web sitelerine erişmek için hangi tarayıcıyı kullandığı ve hatta web sitelerini ne kadar süreyle görüntülediği gibi bilgiler bir arama motorunun sunucularında tutulabilir. Sunucular, bu bilgileri uzun süre depolayabilir. Depolanan başlıca bilgiler;

• Herhangi bir web sitesinde/sosyal medya platformunda hesap oluştururken bir forma yazdığınız her türlü kişisel bilgi.
• Web sitelerimizde/sosyal medyalarımızda yayınladığımız içerikler.
• Emojiler veya beğenilerle tepki verdiğimiz içerikler.
• Abone olduğumuz her şey (Spotify'daki çalma listeleri, aylık abonelikler).
• Tüm arama sorguları ve tarama geçmişi.
• Tahminler ve quiz sonuçları (evet, “Önceki hayatında kimdin?” ve “Hangi aktöre benziyorsun” türünden testler)
• IoT yazılım cihazlarından aldığımız veriler (fitness izleyicileri, implante tıbbi cihazlar vb.)
• Kullandığımız ve engellediğimiz web siteleri, okuduğumuz gönderiler, bunlara ne kadar zaman harcadığımız.
• Sesli mesajlar, sesli komutlar, parmak izleri.
• Taranabilir veriler (kargo sorgulamaları, kimlikler, kredi kartları, QR kodlar vb.)

Dijital Mahremiyet Neden Önemli? İnternette bilgilerimiz nerede kullanılıyor?

İşletmeler; pazarlama stratejilerini, ödemeye hazır olduğumuz ürüne uyumlu olacak şekilde sunmak için bu bilgilere ihtiyaç duyar. Yine de her işletmenin tercihlerimizle ilgili verileri ararken dijital etiğe uygun hareket ettiğini veya bunları işlerken gerekli güvenlik düzeyini uyguladıklarını söylemek zor. 

Mahremiyet ihlalinin zirvesi ise dijital dünyanın karar vermemizi etkilemeye başladığı zaman olarak tanımlanabilir. Ya da önceki gün biri kimliğinizi çaldığı ve kredi başvurusu için kullandığı için bir gecede adınıza on krediyle uyandığınızda veya verileriniz fidye talep eden bilgisayar korsanları tarafından ele geçirildiğinde mahremiyetten bahsetmek mümkün olmaz.

Bütün bunlar kulağa korkutucu geliyor ve ne yazık ki, verilerimizi emanet ettiğimiz şirketler tarafından garanti altına alınan güvenliğin yanı sıra kişisel bilgilerimizi korumak için önlemler almazsak gerçekleşebilir.

Dijital Mahremiyet Nasıl Sağlanır? Bilgilerimizi Nasıl Koruyabiliriz?

Dijital mahremiyet kişiden kişiye göre değişir. Bazı insanlar; örneğin, adresleri, çalışma durumları ve doğum tarihleri gibi bilgileri vermekten çok rahat olsa da bazı insanlar bu bilgileri çevrimiçi hale getirmeyi reddederler. Dolayısıyla dijital mahremiyet, her bireyin konfor alanına bağlı denebilir.

E-posta hizmetleri, sohbet programları ve sosyal medya platformları kaçınılmaz gibi görünebilir ve şirketlerin bizi takip etmesini engelleyemeyiz biraz özveriyle, çevrimiçi gizliliğinizi ve iç huzurunuzu yeniden kazanabileceksiniz. Kişisel bilgilerinizi çevrimiçi ortamda nasıl güvende tutacağınıza ilişkin bazı ipuçları;

• Paylaşmadan önce düşünün. İster şifre, ister çocuk fotoğrafı, ister gece yarısı felsefi bir düşünce olsun, çevrimiçi paylaştığınız her şey kontrolünüz dışında gelişir. Çok fazla paylaşmanın risklerini düşünmek için bir dakikanızı ayırın.
• Cihazlarınızın tuş kilidini kilitleyin ve kameralarınızı kapatın. Gizliliğiniz söz konusu olduğunda basit çözümleri küçümsemeyin.
• Bir VPN ve güvenlik yazılımı kullanın.

• Bir tarayıcı uzantısıyla çevrimiçi izleyicileri engelleyin.
• Benzersiz, güçlü parolalar kullanın ve mümkünse iki faktörlü kimlik doğrulamasını etkinleştirin.
• Gizlilik politikalarını ve uygulama izinlerini inceleyin. Kişisel verilerinizin toplanma ve kullanılma şekliyle ilgili en son bilgilere göz atın. Telefonunuzda ve tabletinizde, uygulamaların erişim izinlerini inceleyin ve aşırı olduğunu düşündüğünüz her şeyi kapatın.
• Akıllı cihazlarınızı güvence altına alın. Ev ağınızın ve cihazlarınızın, benzersiz ve güçlü parolalarla korunduğundan emin olun.
• Veri ihlali durumunuzu düzenli olarak kontrol edin.

Dijital mahremiyet, internette gezinmeye ve yeni teknolojiyi benimsemeye çalışan birçok vatandaşın düşüncelerinin ön saflarında yer alan bir konu olsa da, resmi ve tam koruma henüz ulaşılamaz durumda. Bunun nedeni, teknolojik ve dolayısıyla sürekli gelişen bir ortamda mahremiyet fikrinin anlam değiştirmeye devam etmesi.

Dijital mahremiyet konusundaki tartışmalar sürüyor ve teknoloji geliştikçe de devam edecek. Sorunun ele alınabilmesi için dijital dünyada mahremiyetin ne anlama geldiğine dair net bir tanım yapılması ve bireyin kişisel tercihine göre gizlilik ayarlarını düzenlemesinin ilk adımlar olacağı ise kuşkusuz.

Kaynaklar

https://www.identityguard.com/news/what-is-digital-privacy

https://www.infotech.co.uk/blog/what-is-digital-privacy-and-how-to-protect-yours

https://www.ipl.org/essay/The-Importance-Of-Digital-Privacy-PKE2UZKRC4D6