Peyami Safa Kimdir?

Peyami Safa, 1889 yılında doğmuş, 1961 yılında vefat etmiştir. İsmini, Geç Osmanlı Dönemi’nin önemli şairlerinden Tevfik Fikret koymuştur. İlköğretime devam ettiği zamanlar, sağ kolunda kemik veremi ortaya çıkmış, bu gerçeklik kendisinin öğrenimine devam etmesini bir süre önlemiştir. 1910 yılında, Fatih’te bulunan Veda İdadisinde lise öğrenimine başlar, ilk hikâye ve roman denemeleri de bu yıllardadır. Lise öğrenimine de hastalık ve geçim sıkıntısı dolayısıyla devam edemedi. 1918 yılında, abisiyle beraber Yirminci Asır gazetesinin kuruculuğunu üstlendi. Gazetecilik mesleğine Cumhuriyetin ilanından sonra çeşitli gazetelerde devam etti. Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye önemli eserleri arasındadır.

Peyami Safa’nın Müstear Adı: Server Bedi

Peyami Safa’nın çok fazla eser kaleme alan bir yazar olduğu bilinmektedir. Özellikle, Server Bedi adını kullanarak yazdıkları sayfa sayısı açısından fazlasıyla hacimlidir. Peyami Safa’nın bu yola başvurmasının sebebi ise ekonomik zorluklar olarak yorumlanabilir. Server Bedi külliyatının en önemli anti kahramanı Cingöz Recai’dir. Yine de Çekirge Zehra ve Tilki Leman bu yazıda değineceğimiz gibi göz ardı edilmemesi gereken iki anti kahramandır.

Çekirge Zehra ve Tilki Leman’ın Ortak Yönleri

Zehra ve Leman karakterleri arasında ilk ortaklık, ikisinin de o dönem Dünya’da dahi örneğine pek rastlanmayan kadın hırsız tipine örnek oluşturmasıdır. Yurtdışına gitmiş olmaları ve bu ülkelerin kötü muhitlerine girmiş olmaları da ayrıca dikkate değer bir özelliktir. Bu özelliğin dikkate değer bir diğer tarafı ise yazarın diğer ülkelere, dış dünyaya olan bakışını ifşa etmesidir. Son olarak Çekirge Zehra ve Tilki Leman’ın peşindeki dedektif figürlerinin de birbirlerine benzerliği ile dikkate değerdir. Zehra’nın rakibi Selim Bey ve Leman’ın rakibi Ahmet Fatin, birbirlerine daha da fazlası Peyami Safa’nın daha önceki yazımızda bahsettiğimiz Kartal İhsan karakterine fazlasıyla benzemektedir. Yine de önemli bir farklılık da vardır, bu farklılık ise Kartal İhsan’ın hikâyesi bir başarı hikâyesiyken, Ahmet Fatin ve Selim Bey, rakipleri Leman ve Zehra’yı bir türlü yakalayamaz.

Çekirge Zehra ve Tilki Leman’ın Farklılıkları

En önemli farklılık, Zehra’nın hırsızlıkta kullandığı araç, teknik ve yardımcılarının çok daha iyi açıklanmış olmasından gelir. Örneğin, Leman’ın yardımcıları hakkında çok az fikir sahibiyken, Çekirge Zehra’nın başyardımcısı Haluk etraflıca tanıtılmıştır. İkinci bir farklılık ise yazarın, Çekirge’nin öykülerine daha fazla zaman ve özen sarf etmesidir. Bu özeni en net biçimde ilk öykü için tasarladığı kurgu dönümünde(plot twist/ters köşe) görmek mümkündür.

Değerlendirme

Peyami Safa’nın bu iki karakter çerçevesinde ortaya koyduğu metinlerin niteliğini değerlendirmeden önce, edilgen olmayan aksine oldukça aktif iki kadın ana karakter yarattığı için takdir etmeliyiz. Devamında ise Tilki Leman özelinde gereken özenin sarf edilmediği ve bazı zamanlar Peyami Safa’nın ana karakterine fazlasıyla acımasız davrandığını kabul etmeliyiz. Gerçi, Çekirge Zehra metinlerinin de Tilki Leman öykülerinden devraldığı kusurlar vardır fakat Çekirge Zehra yukarıdaki satırlarda dillendirdiğimiz gibi kendini çok daha iyi anlatan bir karakterdir. Son tahlilde, Peyami Safa’nın yazdıkları onparalık roman türünün kıymetli örneklerinden olmaya devam eder.