Her yıl 1 Mayıs'ta dünyanın farklı yerinden insanlar Uluslararası İşçi Günü veya 1 Mayıs'ı anmak için sokaklara dökülür. Düzinelerce ülkede 1 Mayıs resmi tatil ve bu güne özel yürüyüşler düzenleniyor. İşçilerin uzun çalışma süreleri, kötü çalışma koşulları ve çocuk işçiler de dâhil olmak üzere bir dizi işçi hakları ihlaline karşı geçmişteki emek mücadelelerini anmak için kutlanıyor.

1 Mayıs Nedir?

1 Mayıs, binlerce yıl öncesine dayanan uzun ve çeşitli bir tarihe sahip bir kutlama, anmadır. Uluslararası İşçi Günü, 19. yüzyılda işçi hakları için işçi hareketinden ve Amerika Birleşik Devletleri'nde sekiz saatlik bir çalışma süresine olan talepten doğdu. Ve 1 Mayıs yeni bir anlam kazandı.

Sanayi Devrimi ile birlikte her yıl binlerce erkek, kadın ve çocuk kötü çalışma koşulları ve uzun çalışma saatleri nedeniyle ölüyordu. Bu insanlık dışı koşulları sona erdirmek amacıyla, Organize Esnaf ve İşçi Sendikaları Federasyonu (daha sonra Amerikan İşçi Federasyonu veya AFL olmuştur) bir kongre düzenledi. Chicago'da 1884'te düzenlenen kongrenin ardından, 1 Mayıs 1886'da, ülke çapındaki 13.000 işletmeden 300.000'den fazla işçi (sadece Chicago'da 40.000) işlerini bıraktı. Sonraki günlerde daha fazla işçi katıldı ve grevcilerin sayısı neredeyse 100.000'e çıktı.

Daha sonra gelenek haline geldi. Dünyanın farklı yerinden birçok işçinin katıldığı yürüyüşler düzenlenmeye başladı. Bu gelenek günümüze kadar ulaştı ve yılın bir günü de olsa toplum için çalışan emek işçilerinin anılmasına neden oluyor. 1 Mayıs 66 ülkede resmi bir bayram ve daha pek çoğunda gayri resmi olarak kutlanır, ancak başladığı Amerika Birleşik Devletleri'nde nadiren bilinir.

Nasıl Ortaya Çıktı?

Kökenleri, 1886'da Amerika Birleşik Devletleri'nde, ülkenin dört bir yanındaki işçilerin sekiz saatlik bir iş günü talep ederek işlerini bırakmasıyla başladı. Daha sonra, çocuk işçiliğinin kaldırılması, daha güvenli çalışma koşulları ve şimdi hafta sonu olarak bildiğimiz şeye talep üzerine harekete geçildi. Çalışma saatlerinin 10 ila 16 saat arasında olduğu, birçoğunun tehlikeli koşullarda gereksiz yere öldüğü ve bazı endüstrilerdeki yaşam süresinin yirmili yaşlarının başına kadar düştüğü bir zamanda, bu tür talepler imkânsız görünüyordu. Ancak büyük bir eylem bunu mümkün kıldı.

1 Mayıs 1886’da başlayan grev, 3 Mayıs'a kadar iyi koordine edildi ve büyük ölçüde şiddetsizdi. Ancak gününün sonu yaklaşırken, Chicago'daki grevci işçiler, büyük polis birlikleri ile karşılaştı. Memurlar grev yapan işçilere ateş açarak Haymarket olayını başlattı.

Haymarket Olayı nedir?

Polis, 4 Mayıs'ta Chicago'nun Haymarket Meydanı'nda protestocuları dağıtmaya çalışırken, onlara bir bomba atıldı ve yedi subay ve en az dört sivil hayatını kaybetti. Hükümet daha sonra, hepsi komplo suçundan mahkûm olan sekiz kişiyi tutukladı. Ağustos 1886'da sanıkları, bombalama olayına bağlayan somut kanıt olmamasına rağmen sansasyonel ve tartışmalı bir duruşmada mahkum etti. Hükümlülerden yedisi idam cezasına çarptırıldı ve sekizincisi 15 yıl hapis ile cezalandırıldı. Sonunda sanıklardan dördü idam edildi, biri intihar etti ve geri kalan üçü altı yıl sonra affedildi. Ancak ABD'de, sekiz saatlik iş günü yıllarca süren grevler, protestolar ve eylemlerin ardından 1916'da yasaya dönüşene kadar tanınmadı.

1 Mayıs Nasıl Kutlanıyor?

1 Mayıs, dünyanın birçok ülkesinde ulusal resmi tatildir. "Uluslararası İşçi Günü" veya benzer bir adla kutlanıyor. ABD ve Kanada'da ise Eylül ayının ilk Pazartesi günü kutlanır. Kutlamalar ve protestolar dünyanın farklı ülkelerinde farklı şekillerde gerçekleşir. Büyük eylemler, yürüyüşler, kutlama ve grevler yapılıyor. Bu eylemlerin birçoğu izinli gerçekleşirken bir kısmı ise bağımsız olarak gerçekleştiriliyor.

Dünya’da 1 Mayıs'ın Kutlanışı

Uluslararası İşçi Günü, dünya çapında kutlamalar, protestolar, grevler ve anmalarla kutlanır. Yıllar içinde anma törenlerinin boyutu ve yoğunluğu azalırken, bazı Uluslararası İşçi Günü anma törenleri göze çarpıyor.

• Hindistan'da ilk İşçi Bayramı 1 Mayıs 1923'te Chennai'de kutlandı. İşçi Bayramı'nı simgeleyen kırmızı bayrak Hindistan'da ilk kez bu kutlamada yer aldı.
• Çin, her sene üç gün boyunca siyasi yetkililerin konuşmaları, seçkin çalışanlara adanmış ödül törenleri ve galalar ile “Uluslararası İşçi Günü” nü kutluyor.
• Küba, 1890’da "İşçi Bayramı"nı kutlayan ilk ülkelerden biriydi. En büyük kutlama, işçilerin meslektaşlarıyla birlikte konuşmaları ve canlı müzik dinlemek için Devrim Meydanı'na yürüdükleri Havana'da gerçekleşiyor.
• Yunanistan’da, baharın ve İşçi hareketinin birlikte kutlaması büyük şehirlerde dostça gösteriler ile yapılıyor. Çoğu insan "Mai" (çelenk veya buketler) yapmak için kır çiçekleri toplamayı ve onları evlerinin veya işyerlerinin dışına asmayı tercih ediyor.
• İtalya, La Festa dei Lavoratori'yi (İşçi Bayramı) tüm gün konserleriyle kutluyor. En büyüğü Roma'daki Piazza San Giovanni'de gerçekleşiyor. Sadece ünlü İtalyan sanatçıları değil, aynı zamanda dünya çapında tanınan sanatçıları dinlemek için her yıl yarım milyondan fazla insan kutlamaya katılıyor.

Türkiye’de 1 Mayıs Kutlamaları

Türkiye’de 1 Mayıs kutlamalarının tarihi Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlıyor. 1872’de ilk grev gerçekleşti ve 1923'te Türkiye'de "İşçi Bayramı" olarak adlandırılan resmi bir bayram oldu. Resmi tatil olması ise 2009 yılında gerçekleşti.

Kutlamalar; yürüyüşler, eylem ve grevler, konserler, işçilerin rozet takma törenleri, kır gezileri, fabrikada bayramlaşma vb. gibi çeşitli şekillerde işçi birliğini ve mücadele, dayanışma ruhunu sürekli diri tutarak bugüne dek kutlandı. Ve kutlanmaya devam ediyor. “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla kutlanan gün, uluslararası medyada sıkça yer buluyor.

İşçi hakları için birçok farklı yoldan mücadele eden birçok kuruluş olsa da, her zaman daha fazla desteğe ihtiyaçları var. Daha fazla destek, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde daha fazla güç anlamına gelir. İşçi Bayramı; işçi hakları için dayanışma göstermek ve dünyanın her yerindeki işçilerin başarılarını kutlamak için bir fırsattır.

Kaynaklar

https://time.com/3836834/may-day-labor-history/

https://www.history.com/topics/holidays/history-of-may-day

https://www.timeanddate.com/holidays/turkey/labor-and-solidarity-day