Cins olarak bilinen kedilerin tatlılıklarının altında büyük acılar var.

Yazar: Selin Gürkaş - İstanbul Teknik Üniversitesi

Her yerde fotoğraflarını görebildiğimiz, şirinlikleriyle dikkat çeken ve “cins kedi” olarak tabir edilen kedilerin bu şirinliğine katkı sağlayan birçok fiziksel özelliği bulunuyor. İnsanların özel yollarla ürettiği, safkan olan ve evlerde çok yaygın görülen özel cins kedilerin arkasında aslında birçok hastalık ve acı yatıyor.

Kedilerde Neden Genetik Hastalıklar Oluşuyor? Cins Kedi Ne Demek?

Çoğu insanın bildiği Türkçe’deki kedi cinsi aslında biyolojik olarak aynı şeyi ifade etmiyor. Bilinen tüm evcil kediler Felis denilen tek bir cinse ait. Günlük hayatta kullanılan cins kelimesini ise ırk sınıflandırması karşılıyor. Özellikle son dönemlerde büyük ilgi gören “cins kediler” ise aslında yine tek bir cins altında farklı ırklar. Ancak bu ırkların çoğu aslında son dönemlerde insanların özel uğraşlarıyla ortaya çıktı.

Cins Kediler Nasıl Ortaya çıktı?

Yapay seçilimlerle oluşturulan bu kediler, safkan ırkları oluşturuyor. Sadece güzellik algısıyla oluşturulan bu ırklarda ise birçok biyolojik nedenden dolayı genetik hastalıklar oldukça yaygın. Her ne kadar dış görünüşte belli olmasa da bu hastalıklar kedilere oldukça acı çektiriyor ve hayat kalitesini düşürüyor. Ayrıca yaygın olarak ticareti yapılan birçok kedide de görülüyor.

Bu hastalığın en büyük nedeni ise ırk özelliklerinin kaybolmaması için aynı ırktaki kedilerin birbirleriyle çiftleştirilmesi. Aynı genetik özelliklere sahip bu kedilerin çiftleşmesi sonucu, genetik çeşitliliği olmayan yavrular oluşmaya devam ediyor. İnsanlarda, akraba evliliğinde genetik çeşitliliğin az olmasında görülen hastalıklara benzer şekilde safkan kedi ırkları da genetik rahatsızlıklar yaşıyor. Irkın bozulmaması için devam eden bu çiftleştirmeler ise genetik rahatsızlıkların kuşaklarca aktarılmasına neden olarak bir kısır döngü oluşturuyor.

Basık kulaklarıyla Scottish Fold ırkından bir kedi

Cins Kediler Neden Hasta Oluyor?Kedilerde Ne Tür Hastalıklar Görülüyor?

Doğanın normal düzeninde, kediler de dahil birçok hayvan birbirlerinin kokuları ve başka birçok özelliğinden, genetik farklılıkları ayırt ederek çiftleşeceği eşini ona göre seçmeye yatkındır. Bu da genetik çeşitliliği arttırarak daha dayanıklı yavrular oluşmasını sağlar. Ancak günümüzde özellikle hayvan ticareti yapanlar tarafından, ticari nedenler nedeniyle cins kedi olarak tabir edilen kedi ırkları gittikçe yaygınlaştı.

En Çok Genetik Hastalık Görülen Kedi Irkları

Siyam, Scottish Fold, İran kedileri, Maine Coon, Munchkin, Manx ve Norveç Orman kedileri. Başlıca bu ırklardaki kediler, birçok hastalık sebebiyle hayatları boyunca acı çekiyorlar.

Siyam kedileri, sinir sistemi hastalıkları ve hareket sorununa neden olan hastalıklara oldukça yatkın. Küçük, içeri göçük kulaklarıyla sevimli bulunan Scottish Fold ise kulaklarının şekline de sebep olan ve kıkırdak gelişimini engelleyen bir genetik hastalığa oldukça yatkın.

Bu hastalık nedeniyle vücuttaki tüm kemiklerde sıkıntılar olabiliyor ve bu da bu ırkın büyük bir acı çekmesine sebep oluyor. İran kedileri de en çok acı çeken ırklardan biri. Basık yüz yapısı nedeniyle nefes almakta oldukça güçlük çeken İran kedileri, dişlerinde ve gözlerinde de aynı nedenden dolayı büyük sıkıntı yaşarlar. Kafatası yapısından dolayı yemek yemekte zorluk çekerken, gözlerinin hep iltihaplı olması da yaşamı onlar için oldukça zorlaştırır. Daha birçok ırkta, kalp yetmezliği, omurga zayıflığı, diyabet, sağırlık, böbrek hastalıkları gibi hastalıklara genetik olarak yatkınlık bulunuyor.

İran kedilerinde, geçmeyen göz iltihapları nedeniyle göz etrafında lekeler bulunuyor

Dünyada birçok hayvan sever ve veteriner bu duruma karşı çıkmaya ve insanlara bu eziyete katkı sağlamamaları için sürekli bilgilendirmeler ve uyarılar yapmaya çalışıyor. İngiliz Veteriner Derneği (BVA), bu konuyla ilgili oldukça etkili çalışmalarda bulunuyor. Derneğin 2018 yılında veterinerler ile yaptığı ankette o yıl tedavi edilen kedilerin %86’sının ırklarından dolayı oluşan genetik hastalıklar nedeniyle tedavi edildiği ortaya çıktı. Safkan olmayan kedilerin bakılmak için seçilmesi gerektiğini ısrarlı bir şekilde insanlara anlatmaya çalışan dernek, bununla ilgili de birçok çalışma yürütüyor.

Tekir olarak adlandırılan sokak kedileri

İngiliz Veteriner Derneği’nin çalışmalarına benzer çalışmalar Türkiye’de de yürütülmeye çalışsa da hala birçok insan sadece görünüşleri yüzünden “cins kedi” tercih ediyor.

En sağlıklı kedi cinsi

Aslında en sağlıklı kedi türü sokaklarda sıklıkla karşılaşılan tekirler. Genetik çeşitliliği oldukça yüksek olan oldukça fazla sayıda, bakıma muhtaç olan tekir sokakta sahiplenmeyi bekliyor. Bu kadar sokak kedisi bakıma ihtiyaç duyarken, acı çeken kedi ırkları üzerinden hayvan ticareti yapılmaya devam ediliyor. Dünyanın dört bir yanından hayvan sever ve veterinerler ise, cins kedilerin çiftleştirilmeye devam edilmesinin, o hayvanlara eziyet ve işkence etmekten farksız olduğu konusunda hemfikir.