Kutup Işıkları Nedir?

Kutup Işıkları veya diğer adıyla Auroralar, Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların atmosferdeki elementlerle etkileşime girmesi sonucunda oluşan renkli ışıklardır. Dünya’da bulunan iki kutup bölgesinde de oluşup Kuzey’de oluşan ışıkların bilimsel ismi Aurora Borealis, Güney’dekilerin ise Aurora Australis'dir. Kuzey Kutbu çevresinde (bölgenin adı arktik olarak geçiyor), Güney Kutbu çevresine (burası da anti-arktik olarak adlandırılıyor) göre iklim koşulları daha insancıl ve daha fazla yerleşim yeri bulunuyor. Bu yüzden Kuzey Işıkları, Güney Işıklarından daha popülerdir.

Kutup Işıkları Nasıl oluşur?

Güneş’te sık sık patlamalar gerçekleşir ve bu patlamalarla Güneş’ten uzaya elektronlar ve protonlar saçılır. Bu saçılmalar “Güneş rüzgarları” olarak da adlandırılır. Güneş rüzgarlarıyla birkaç gün içerisinde Dünya’ya ulaşan parçacıklar atmosferin dışında bulunan ve gözle görülemeyen manyetik alanın etkisiyle kutuplara doğru hareket etmeye başlarlar. Kuzey ve Güney Kutupları tarafından çekilen proton ve elektronlar bu sırada atmosferdeki gazlarla etkileşime girer. Normal şartlarda havada yüksüz bulunan oksijen ve azot, yüklü parçacıklar tarafından uyarılırlar. Kısa süren bu uyarılmanın sonunda eski hallerine dönen azot ve oksijen bu sırada enerji salınımı gerçekleştirir. Enerji salınımı ise ışık olarak yansır. İşte Kutup Işıkları da atmosferdeki oksijen ve azotun uyarıldıktan sonra eski hallerine dönüşünde oluşturduğu farklı renklerdeki ışıklardır. 

Güneş Rüzgarları ve Dünya’nın Çevresindeki Manyetik Alanın Gösterimi

Kutup Işıkları Neden Farklı Renklerde Oluşur?

Uyarıldıktan sonra eski hallerine dönen oksijen ve azotun ışık oluşumuna sebep olmasının nedeni enerji yayıyor olmalarıdır. Bu enerjinin büyüklüğü ise uyarılan elementin azot veya oksijen olmasına ve uyarılmanın yeryüzüne olan uzaklığına göre değişmektedir. Yayılan enerjinin büyüklüğüne göre, oluşan Kutup Işıkları'nın rengi değişir. Büyük enerjili ışımalarda yüksek frekanslı ışık saçılıp mora yakın renkler oluşur. Küçük enerjili ışımalarda ise düşük frekanslı ışık saçılıp kırmızıya yakın renkler oluşur. En çok gözlenen renkler mor, pembe ve yeşildir. 

Farklı Renklerde Kutup Işıkları

Kutup Işıkları Nerelerden İzlenir?

Güney’e göre daha popüler olan Kuzey Işıkları, Kuzey Kutbu’na yakın ülkelerden izlenir. Kanada, Finlandiya, Norveç, İzlanda ve İskoçya, Kuzey Işıkları'nın izlenebileceği ülkelerden birkaçıdır. Finlandiya’da ışıkları izlemek için tasarlanmış olan, tavanı camdan yapılmış Eskimo evleri şeklindeki oteller, Kuzey Işıkları'nı izlemek isteyen turistlerin ilgisini çekmektedir. Güney ışıkları ise Güney Kutbu’na yakın olan Güney Amerika, Antarktika ve Avustralya’dan izlenebilir. Bunlara ek olarak Kutup Işıkları sadece Dünya’da görülen bir olay olmayıp Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'de de farklı şekillerde görülebilir.

Farklı Gezegenlerde Kutup Işıklarının Uzaydan Görünümü

Kutup Işıkları Ne Zaman Görülebilir? 

Kutup Işıkları'nın görülmesi için yeterince karanlık bir ortam olması gereklidir. Dolayısıyla, fazla ışık olmayan bölgelerde ve gece gözlemlenir. Kutup çevrelerinde kış mevsiminde geceler çok uzun olur. Uzun geceler Kutup Işıkları'nı gözlemlemek için daha uygun bir ortam oluşturur. Ancak ışıkların oluşması Güneş’teki patlamalar ve Güneş rüzgarlarına bağlı olduğundan ışık oluşumları için kesin bir zaman aralığından bahsedilemez. Yalnızca her iki yarım kürede de gözlemler için kış aylarının tercih edilmesi gerektiği söylenebilir. Bunun dışında, bulutsuz bir hava da ışıkların net görülebilmesi için yardımcı olacaktır. 

Finlandiya’daki Cam Tavanlı Eskimo Otelleri

Kutup Işıkları'nı Fotoğraflamak

Kutup Işıkları büyüleyici fotoğraflarıyla “Ölmeden Önce Görülmesi Gerekenler” listelerinde yer edindi. Işıkları görmeye giden turistlerin bir kısmı, çıplak gözle gördüklerinin veya kendi çektikleri fotoğrafların medyadakilerin aynısı olmamasından şikayetçi olurlar. Medyada dolaşan Kutup Işıkları fotoğraflarının çoğu, bir fotoğrafçılık tekniği olan uzun pozlama ile çekilir. Uzun pozlamayla ışıkları hareketleriyle fotoğraflamak mümkün. Çıplak gözle bakıldığında veya uzun pozlamasız fotoğraf çekildiğinde ise ışıklar medyadakiler kadar belirgin olmaz. Uzun pozlamayla çekmek için ise makineyi sabit tutmak gerekir. Bu amaçla ayaklı fotoğraf standı, yani tripod götürülmeli. Donanımlı bir fotoğraf makinesiyle ışıkları gözlemlemeye gidilmesi, Kutup Işıkları'nı fotoğraflarken ortaya çıkabilecek ışık sorunlarının önüne geçmek için faydalı olacaktır. Ancak, gelişen teknoloji sayesinde akıllı telefonlar ile de mükemmele yaklaşan fotoğraflar çekmek mümkün hale geldi. 

KAYNAKÇA:

https://www.bilimoloji.com/kuzey-isiklari-aurora-borealis-nasil-olusur/ 

https://www.kozmikanafor.com/aurora-nedir-nicin-ve-nasil-olusur/

https://www.webtekno.com/kutup-isiklari-kuzeyde-ve-guneyde-neden-farkli-gorunuyorlar-h61948.html 

https://www.skyscanner.com.tr/haberler/kuzey-isiklari-kutup-isiklari

https://www.theaurorazone.com/about-the-aurora/the-science-of-the-northern-lights/the-best-time-to-see-the-northern-lights

https://www.hakkiceylan.com/kuzey-isiklari-nedir-kuzey-isiklari-nasil-fotograflanir

https://www.atlasdergisi.com/kesfet/bilim-haberleri/kuzey-kutbu-ile-guney-kutbu-arasindaki-farklar-benzerlikler.html