Yazar: Ece Küçükpehlivan-Koç Üniversitesi

Drone, insansız herhangi bir hava aracına verilen isim. Droneların geçmişi aslında 1800’lere dayanıyor. İlk droneların 1849’da Avusturyalı askerler tarafından Venedik’e saldırmak için kullanılan, bombalar taşıyan insansız balonlar olduğunu söylenebilir. Drone teknolojisi o günden bugüne gelişimine hızla devam ediyor ve hayatlarımızda daha çok yer alıyor.

Bu yazımızda, droneların kısaca tarihçesinden, kullanıldığı alanlardan ve yaygın kullanımlarının önündeki engellerden bahsedeceğiz.

Droneların Kısa Bir Tarihçesi: Ne zaman Ortaya Çıktı?

Uçakların icadı ile birlikte, droneların kaderi değişti. Wright kardeşlerin ilk uçuşundan 13 yıl sonra, 1916’da Ruston Proctor Havadan Hedef ilk insansız kanatlı uçak olarak tarihe geçti. Nikola Tesla’nın uzaktan kumanda teknolojisini kullanan bu uçak, uzaktan kontrol edilebilen bir bomba olarak tasarlanmıştı. Savaşta hiç kullanılmamasına rağmen, Havadan Hedef başarılı testleri sayesinde bu gibi birçok projenin yolunu açarak droneların askeri alanda kullanılmasına büyük katkı sağlamış oldu. 

Birinci Dünya Savaşı sonrasında ise, uzaktan kontrol edilebilen silahları üretmeye ve geliştirmeye olan ilgi fazlaca arttı. İkinci Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş dönemlerinde de drone teknolojisi geliştirilmeye devam edildi. 

İlerleyen yıllarda, transistör teknolojisindeki atılımlar sayesinde uzaktan kontrol edilebilen bileşenler daha uygun fiyatlı hale geldi. Bu durum, Amerika’da uzaktan kumandalı uçak satışlarında patlamaya yol açtı. 1960’larda ortaya çıkan bu endüstri, son birkaç senedir kişisel drone kullanımının artmasıyla oluşan marketle benzerlik gösteriyor.

(1960lar video)

2006’da Amerika Birleşik Devletleri Federal Havacılık İdaresi ilk ticari drone izinlerini yayınladı. Bu izinler ile, hobi amaçlı kullanılan dronelar için bazı sınırlamalar kalkmış oldu. Bu sayede, droneların farklı alanlarda ticari kullanımlarının da önü açıldı. 

2013’te Amazon’un kurucusu Jeff Bezos, katıldığı “60 Minutes” programında drone tabanlı bir dağıtım amaçlayan “Amazon Prime Air” programını ilk kez dünyaya duyurdu. Amazon dronelar ile kargo taşımacılığını ilk düşünen şirket olmasa da insanların bu fikirle tanışmasında büyük bir rol oynadı. 

(Amazon prime video)

Drone Kullanım Alanları

İlk yıllarında genellikle askeri alanda kullanılan bu teknoloji, şimdilerde birçok farklı alanda karşımıza çıkıyor. Bu alanlar arasında en dikkat çekenler sırasıyla doğal afetler, çevre, teslimat ve depolama, enerji, reklam ve gazetecilik, ışık gösterisi gibi alanlar.

Doğal Afetlerde Drone Kullanımı:

Kamera teknolojisindeki inovasyonlar sayesinde, droneların kullanım alanı özellikle doğal afet durumlarında yüksek oranda artıyor. Termal kameralar kullanan dronelar, acil durumlarda ve afet bölgelerinde çıplak gözle ayırt edilemeyen mağdurları bulmakta kullanılıyor.

Çevre ve Tarımda Drone Kullanımı:

Gitgide kalabalıklaşan şehirlerde, şehir bölge planlama uzmanları, dronelar sayesinde bulundukları çevreyi daha iyi anlayabiliyorlar. Şehirlerin yanı sıra tarım alanlarında, tarlaların düzenli gözlemi ile veri toplayan bu araçlar, tarım ile uğraşanlara verimlerini arttırmak konusunda yardımcı olabiliyor. 

Çevre kirliliğini önlemek amacıyla dronelar ile denizleri temizlemeyi hedefleyen projeler yürütülüyor. Bunun yanı sıra kaçak avcılıkla mücadele etmek için vahşi doğada nesli tükenmekte olan hayvanların takibi için kullanılıyor. Termal kameralar sayesinde, hayvanların hastalık durumları dahi takip edilebiliyor.

Lojistik, Teslimat ve Envanter Yönetiminde Drone Kullanımı:

2013’ten bu yana gündemde olmasına rağmen drone tabanlı dağıtım sistemler hala beklenildiği kadar yaygın değil. Drone teknolojisinin teslimat alanında en verimli şekilde kullanılması için çözülmesi gereken sorunlardan biri de bu hava araçlarının yeterli taşıma kapasitesine sahip olmaması. 

Tarımdaki kullanımına benzer bir şekilde, envanter analizlerinde de bir depodaki binlerce ürünü taramak için insanlardan çok daha hızlı olan dronelar kullanılıyor. Perakende devi Walmart’ın testlerine göre, çalışanların manuel olarak bir ayda yaptığı envanter kontrollerini dronelar bir günde bitirebiliyor.

Enerji Sektöründe Drone Kullanımı:

Dronelar, dünyanın en büyük petrol şirketleri tarafından petrol ve gaz kaçaklarının denetimleri için kullanılıyor. Termal sensorleri sayesinde bu araçlar, sızıntıları insanlardan daha hızlı bulabiliyor. Aynı zamanda güvenlik sağlanmış oluyor.

Reklam ve Gazetecilikte Drone:

Reklam çekimlerinde havadan görüntüler için kullanılmasının yanı sıra, dronelar pazarlama için fiziksel araçlar olarak da kullanılmaya başlandı. Kalabalık etkinliklerde veya fazla trafikli bölgelerde drone reklamları görmek gitgide yaygınlaşan bir görüntü haline gelecek.

Dronelar sayesinde gazeteciler de güvenlik sorunları sebebiyle giremedikleri yerden görüntü ve bilgi toplayabiliyorlar.

Işık gösterilerinde Drone :

Dünyanın farklı yerlerinde, havai fişek gösterileri yerine, çevre dostu olan drone gösterileri yapılmaya başlandı. Yakın zamanda Singapur’da 2020’yi kutlamak için 500 drone kullanarak yapılan yeni yıl şovu büyük ilgi topladı. 

Drone Teknolojisinin Önündeki Engeller

Droneların birden çok potansiyel kullanım alanı olmasına rağmen yaygınlaşması önünde belli engeller var.

Güç Kaynağı

Gitgide daha küçük ve daha hafif bileşenlerle çalışmayı başarmış bu araçlar için en büyük sıkıntılardan biri güç. Günümüz teknolojileriyle uçuş süreleri kısıtlı kalan araçların ilerleyen yıllarda daha küçük ve daha güçlü bataryalarla saatlerce uçuş yapılabilmesi amaçlanıyor.

Ağırlığı arttıran ve daha fazla batarya gücü gerektiren yerleşik sistemler yerine, dronelar Nesne Algılama ve Tanıma (Object Detection and Recognition) yazılımları ile bulundukları araziyi analiz edebilecek ve önceden tanımlanmış kurallara göre bu arazide hareket edebilecek.

Güvenlik

Drone teknolojisinin ticari kullanımlarının önündeki en büyük engel ise güvenlik. Gerekli onayları alabilmesi için, droneların insanlara, arabalara, evlere ve en önemlisi insanlı ya da insansız diğer hava araçlarına çarpmalarının önlenmesi gerekiyor. Droneların karşısına çıkan engelleri tespit edebilmesi ve onlardan kaçabilmesi için çarpışma önleyici teknolojiler geliştirilmeye devam ediliyor. 

Nisan 2019’da Google’ın üst şirketi olan Alphabet’in yan kuruluşu Wing, parekende ürünlerinin dağıtımı için ABD Federal Havacılık İdaresi’nden ilk izin alan şirket oldu. Bu alandaki farklı firmaların da daha küçük çaplı testler için izinler aldığı biliniyor. Bu izinler, droneların günlük hayatımızda gitgide daha çok yer alacağının bir habercisi sayılıyor. Drone teknolojisine yapılan yatırımlar ile birlikte, önümüzdeki senelerde bu araçların kullanımının daha güvenli ve verimli hale geleceği öngörülüyor. Bu sayede askeri, ticari ve lojistik gibi daha birçok sektörlerde dronelar bize daha çok fırsat ve çözüm önerileri sunacak.

Kaynaklar:

https://www.businessinsider.com/drone-technology-uses-applications (30.04.2020)

https://nias-uas.com/evolution-commercial-drone-technology/ (30.04.2020)

https://www.roboticsbusinessreview.com/unmanned/drone-technology-forecasts-2019/ (30.04.2020)

https://www.cbsnews.com/news/amazon-unveils-futuristic-plan-delivery-by-drone/ (30.04.2020)

https://www.theverge.com/2013/12/1/5164340/delivery-drones-are-coming-jeff-bezos-previews-half-hour-shipping (30.04.2020)

https://www.cbinsights.com/research/drone-impact-society-uav/ (30.04.2020)

https://www.theregister.co.uk/2020/03/30/why_no_delivery_drones_during_coronavirus_lockdown/ (30.04.2020)

https://www.digitaltrends.com/cool-tech/history-of-drones/  (30.04.2020)

https://airdronecraze.com/drone-tech/ (30.04.2020)

https://www.dronethusiast.com/history-of-drones/ (30.04.2020)

https://www.fastcompany.com/90338803/google-spinoff-wing-earns-first-faa-approval-for-drone-delivery (30.04.2020)

https://emerj.com/ai-sector-overviews/industrial-uses-of-drones-applications/ (30.04.2020)

https://www.youtube.com/watch?time_continue=156&v=xZ2iWmgTFbc&feature=emb_logo (1960lar video)

https://www.youtube.com/watch?time_continue=54&v=98BIu9dpwHU&feature=emb_logo (amazon prime video)